Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο (Μ.Φ.Ι.) - Γνώση και υπευθυνότητα στην υπηρεσία της γεωργίας

Συμμετοχή Μπενάκειου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου σε ερευνητικά προγράμματα

Τα τελευταία χρόνια το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο συμμετείχε σε ερευνητικά προγράμματα συγχρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, από την Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων, από τον Εκτελεστικό Οργανισμό για την Υγεία και τους Καταναλωτές, από την Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας, από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, από διάφορους δημόσιους φορείς και από την Γεωργική Βιομηχανία. Ενδεικτικά ορισμένα από τα υλοποιούμενα προγράμματα είναι τα ακόλουθα:

Sage10 (Life+ Περιβάλλον)

Το θέμα το οποίο προέκυψε ήταν η εγκατάλειψη της ελαιοκαλλιέργειας για οικονομικούς αλλά και άλλους λόγους. Μια τέτοια κίνηση ενέχει περιβαλλοντικούς κινδύνους όπως 1) διαταραχή κύκλου ζωής τροφικών σχέσεων και βιωσιμότητας ειδών της τοπικής πανίδας, 2) αύξηση του κινδύνου διάβρωσης των εδαφών και ερημοποίησης, 3) διατάραξη του ισοζυγίου νερού και απώλεια υγρασίας από το έδαφος, 4) μείωση της γονιμότητας του εδάφους και 5) αύξηση του κινδύνου εμφάνισης και εξάπλωσης πυρκαγιών λόγω των ξερών ζιζανίων που παραμένουν στο έδαφος.

Οι περιοχές μελέτης του προγράμματος ήταν στην Πελοπόννησο η περιοχή Χώρα Τριφυλλίας, στον νομό Μεσσηνίας και στην Κρήτη οι περιοχές Πεζών του νομού Ηρακλείου και Μεραμβέλλου στον νομό Λασιθίου.

Στόχοι προγράμματος:

• Ανάπτυξη μεθόδου εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων στην ελαιοκαλλιέργεια για την τεκμηριωμένη ιεράρχηση όλων των δυνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων, ως ένα εργαλείο για τον προγραμματισμό περιβαλλοντικών βελτιώσεων στα πλαίσια εφαρμογής του ISO 14001 και του EMAS στην πρωτογενή παραγωγή
• Ενσωμάτωση της μεθόδου σε ένα σύστημα τεχνικής στήριξης ομάδων παραγωγών με στόχο να παρέχονται στους παραγωγούς συμβουλευτικές υπηρεσίες για το πώς μπορούν να πετύχουν πιο αποτελεσματική χρήση των πόρων τους με απώτερο στόχο την μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του αγρο-οικοσυστήματος
• Επικύρωση της μεθόδου και πιλοτική εφαρμογή της σε τρεις περιοχές της χώρας, από εκπαιδευμένους επιβλέποντες γεωπόνους
• Χρήση των ποσοτικοποιημένων δεδομένων που προέρχονται από την εφαρμογή της μεθόδου προκειμένου να επιτευχθεί μείωση των επιπτώσεων και βελτίωση για το περιβάλλον, και ειδικά όσον αφορά στη χρήση των φυσικών πόρων (ενέργεια, νερό, έδαφος, βιοποικιλότητα) και τη μείωση των ρύπων (αγροχημικών, CO₂ κλπ)
• Τυποποίηση της μεθόδου προκειμένου να μπορεί να εφαρμοστεί ως «Εθελοντικός Οδηγός» κατά την εφαρμογή του ISO14001 και του EMAS στην πρωτογενή παραγωγή ελιάς και λαδιού
• Παράδοση της μεθόδου για χρήση σε ευρύτερο επίπεδο τόσο στην καλλιέργεια της ελιάς άλλων χωρών όσο και σε άλλες σημαντικές ελληνικές καλλιέργειες  με τροποποιήσεις κρατώντας όμως τις αρχές και την αναπτυχθείσα μεθοδολογία

Life+ Conops

Development and Demonstration of management plans against the climate change enhanced – invasive mosquitoes in S. Europe. Αρκετά από τα είδη κουνουπιών τα οποία είναι χωροκατακτητικά (invasive mosquito species-IMS) έχοντας εισαχθεί στην Ευρωπαϊκή επικράτεια βρήκαν ιδανικές περιβαλλοντικές και κλιματολογικές συνθήκες. Το αποτέλεσμα ήταν η εγκατάστασή τους η οποία ευνοήθηκε και από την κλιματική αλλαγή τις τελευταίες δεκαετίες. Το LIFE CONOPS στοχεύει στην ανάπτυξη ολοκληρωμένων σχεδίων διαχείρισης των χωροκατακτητικών κουνουπιών (invasive mosquito species-IMS). Με τον τρόπο αυτό θα εξασφαλιστεί αφενός ο έλεγχος της εξάπλωσης και της εγκατάστασής τους σε όλη την Ευρώπη και αφετέρου η προστασία του περιβάλλοντος. Ειδικότερα για τη χώρα μας, τα δεδομένα που σχετίζονται με τη διασπορά και την εποχιακή διακύμανση των χωροκατακτητικών κουνουπιών κρίνονται απαραίτητα για το σχεδιασμό και εφαρμογή των κατάλληλων μέτρων αντιμετώπισής τους. Δεδομένου ότι η ορθολογική διαχείριση των αρθροπόδων υγειονομικής σημασίας προλαμβάνει κινδύνους για τη δημόσια υγεία, σπατάλη δημόσιου χρήματος και φαινόμενα αναποτελεσματικότητας, τα ευρήματα του συγκεκριμένου προγράμματος θα βοηθήσουν στο σχεδιασμό των έργων που ως στόχο έχουν την ορθή αντιμετώπιση των ασθενειών που μεταδίδουν τα χωροκατακτητικά κουνούπια.

EcoPest (Life+ Περιβάλλον)

Περιοχή μελέτης του προγράμματος ήταν η λεκάνη του Βοιωτικού Κηφισού (Ακόντιο, Άγιος Βλάσιος, Χαιρώνεια και Θούριο) έκτασης 9.000, 5 εκταρίων και με τη συμμετοχή 231 παραγωγών. Οι καλλιέργειες στις οποίες εφαρμόσθηκε το πιλοτικό αυτό πρόγραμμα ήταν το βαμβάκι, το καλαμπόκι και η βιομηχανική ντομάτα.

Αντικείμενο του προγράμματος ήταν να αναπτύξει, να παρουσιάσει και να εφαρμόσει μια οικονομικά βιώσιμη στρατηγική για την ορθολογική χρήση γεωργικών φαρμάκων και λιπασμάτων, μέσω του ελέγχου των εισροών και της αποτελεσματικής αντιμετώπισης των κινδύνων.

Τελικός στόχος του προγράμματος ήταν η υποβολή βιώσιμων προτάσεων προς τους αρμόδιους φορείς για τη περιβαλλοντική και αγροτική πολιτική, προκειμένου να συνεισφέρει το πρόγραμμα με τα αποτελέσματα του στις τρέχουσες απαιτήσεις αλλά και στις μελλοντικές νομοθετικές ρυθμίσεις.

Τα σημαντικότερα σημεία του προγράμματος:

• Καθιέρωση συστήματος λήψης αποφάσεων για την ορθολογική χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων.
• Προσδιορισμός και διαχείριση βασικών παραγόντων οι οποίοι οδηγούν σε καταστάσεις υψηλού κινδύνου για τον χρήστη και το περιβάλλον κατά τη διάρκεια αγροτικών δραστηριοτήτων.
• Παρακολούθηση της επίδρασης των αγροτικών δραστηριοτήτων στο περιβάλλον και καθορισμός εξειδικευμένων δεικτών για την συγκεκριμένη περιοχή με σκοπό την συνολική εκτίμηση της περιβαλλοντικής ποιότητας της περιοχής.
• Εκπαίδευση και κατάρτιση τοπικών παραγόντων (επαγγελματίες χονδρικής και λιανικής εμπορίας φυτοπροστατευτικών προϊόντων, ψεκαστές, αγρότες, σύμβουλοι) στην ορθολογική χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων
• Υποβολή βιώσιμων προτάσεων προς τους αρμόδιους για την περιβαλλοντική και αγροτική πολιτική φορείς για την ανταπόκριση της χώρας στις τρέχουσες απαιτήσεις και τις μελλοντικές νομοθετικές ρυθμίσεις

Το έργο Ecopest βραβεύτηκε ανάμεσα στα 4 καλύτερα της Ευρώπης για το έτος 2012 μετά την ολοκλήρωση του.

Hydrosense (Life+ Περιβάλλον)

Καινοτόμες τεχνολογίες ακριβείας για βελτιστοποίηση της άρδευσης και ολοκληρωμένη διαχείριση καλλιεργειών σε περιβάλλοντα έλλειψης νερού.

Σκοπός του προγράμματος: Να βελτιωθεί  η αποτελεσματικότητα χρήσης του νερού, των χημικών λιπασμάτων και των φυτοφαρμάκων σε μία σημαντική Μεσογειακή καλλιέργεια (βαμβάκι), υιοθετώντας τις αρχές της γεωργίας ακριβείας και εξελιγμένες τεχνολογίες τηλεπισκόπισης.