Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο (Μ.Φ.Ι.) - Γνώση και υπευθυνότητα στην υπηρεσία της γεωργίας

Τομείς Ερευνητικής Δραστηριότητας

Στους στρατηγικούς, ερευνητικούς και επιστημονικούς τομείς του Μπενάκειου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου πρωτεύοντα ρόλο διαδραματίζουν η Ελληνική Γεωργία και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει, η εφαρμογή της Εθνικής και Ευρωπαϊκής πολιτικής στον τομέα της αειφόρου γεωργίας και των αγρό- οικοσυστημάτων, τα σύγχρονα επιστημονικά επιτεύγματα στον τομέα της έρευνας των γεωπονικών επιστημών, της τεχνολογίας, της βιολογίας και της χημείας καθώς και οι εντεταλμένες επιστημονικές εργασίες βάσει θεσμοθετημένων αρμοδιοτήτων για την κάλυψη αναγκών και υποχρεώσεων της χώρας.

1. Φυτουγεία, δηλαδή η προστασία του φυτικού κεφαλαίου της χώρας από επιβλαβείς οργανισμούς καραντίνας στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης και της κλιματικής αλλαγής. Στα πλαίσια της φυτουγείας, πραγματοποιούνται επισκοπήσεις για την αναγνώριση και διατήρηση προστατευομένων ζωνών από επιβλαβείς οργανισμούς καραντίνας. Λέγοντας επισκόπηση εννοείται το σύνολο των ενεργειών- γραμμή εργασιών με βάση την βιολογία συγκεκριμένων επιβλαβών οργανισμών, την αγρονομία και το περιβάλλον της εξεταζόμενης ζώνης, χρησιμοποιώντας ενδεδειγμένες μεθόδους ανάλυσης, συμπεριλαμβανόμενου του ελέγχου καλλιεργητικού υποστρώματος και της καλλιέργειας. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργείται ένα καθεστώς διενέργειας τακτικών και συστηματικών επισκοπήσεων που πραγματοποιούνται σε ενδεδειγμένες χρονικές περιόδους. Επίσης, διενεργούνται φυτοϋγειονομικοί εργαστηριακοί έλεγχοι εισαγόμενων και εξαγόμενων φυτών και φυτικών προϊόντων, πραγματοποιούνται αναλύσεις επικινδυνότητας επιβλαβών οργανισμών (καραντίνας) φυτών. Σε όλα τα παραπάνω εφαρμόζεται η φυτοϋγειονομική νομοθεσία σε Εθνικό, Ευρωπαϊκό και Διεθνές επίπεδο.

2. Φυτοπροστασία με στόχο την ανάπτυξη ολοκληρωμένων συστημάτων παραγωγής με χρήση αγροχημικών σε μικρή κλίμακα, έχοντας στο επίκεντρο την ασφάλεια του καταναλωτή και του περιβάλλοντος. Χρησιμοποιώντας σύγχρονες μεθόδους ταχείας και αξιόπιστης ανίχνευσης επιτυγχάνεται η διάγνωση ασθενειών και ο προσδιορισμός εχθρών σε καλλιέργειες. Έχοντας γνώση των αιτιολογικών παραγόντων που επιφέρουν ζημιές και ασθένειες στα καλλιεργούμενα φυτά καθώς και των τρόπων αντιμετώπισης τους, αναπτύσσονται στρατηγικές διαχείρισης των επιβλαβών οργανισμών με φυσικές, βιολογικές, βιοτεχνολογικές και χημικές μεθόδους. Τέλος, εφαρμόζονται συστήματα σύγχρονης τεχνολογίας, σύμφωνα με τις αρχές της Γεωργίας Ακριβείας για τη μείωση των εισροών, δηλαδή εφαρμόζονται γεωργικές πρακτικές που εστιάζονται σε συγκεκριμένες περιοχές του χωραφιού και σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή ώστε να προσδιοριστούν με ακρίβεια οι ανάγκες της καλλιέργειας στα συγκεκριμένα σημεία και να έχουμε εφαρμογή ουσιών μόνο σε αυτά με απώτερο σκοπό τη προστασία του περιβάλλοντος αλλά και τη μείωση του κόστους.

3. Προστασία της δημόσιας υγείας από έντομα διαβιβαστές νοσημάτων, μέσω παρακολούθησης της παρουσίας και εξάπλωσης νέων ειδών κουνουπιών για την χώρα μας, μέσω της ανάπτυξης στρατηγικών αντιμετώπισης κουνουπιών σε αστικό και αγροτικό περιβάλλον με σκοπό τη προστασία των κατοίκων αστικών και αγροτικών περιοχών από νοσήματα που μεταδίδονται από έντομα διαβιβαστές. Επακόλουθο όλων των παραπάνω είναι η μελέτη της αποτελεσματικότητας ουσιών φυσικής προέλευσης, π.χ. φυτικά εκχυλίσματα ή αιθέρια έλαια σε συνδυασμό με εντομοκτόνο απωθητική ή ελκυστική δράση με σκοπό τη χρήση τους σε προγράμματα αντιμετώπισης με μεθόδους φιλικές προς το περιβάλλον.

4. Ασφαλή και ποιοτικά τρόφιμα- προστασία καταναλωτή, μέσω της ανίχνευσης υπολειμμάτων γεωργικών φαρμάκων και άλλων ρυπαντών σε νωπά και μεταποιημένα τρόφιμα και παιδικές τροφές και με τον έλεγχο του πόσιμου νερού για υπολείμματα γεωργικών φαρμάκων και άλλων ρυπαντών.

5. Προστασία του περιβάλλοντος και των εθνικών φυσικών πόρων. Οι υδατικοί πόροι αναγνωρίζονται σημαντικά από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως σημαντικά οικοσυστήματα και ανεξάρτητα από τις χρήσεις τους οφείλουμε να διατηρήσουμε τη ποιότητα τους σε αποδεκτά επίπεδα. Η Οδηγία- Πλαίσιο (2000/60/Ε.Κ.) για τα νερά εισάγει πρώτη φορά σε περιβαλλοντική ευρωπαϊκή νομοθεσία τη σημασία της καλής κατάστασης όλων των οργανισμών ενός οικοσυστήματος όχι μόνο από το φυσικοχημικό περιβάλλον αλλά και από τη παρουσία και τη ποικιλία των οργανισμών που διαβιούν σε αυτό. Για τους λόγους αυτούς πραγματοποιούνται έλεγχοι επιφανειακών, υπόγειων υδάτων και εδάφους για υπολείμματα γεωργικών φαρμάκων και άλλων ρυπαντών. Εξετάζεται η ανάπτυξη γενικών αλλά και εξειδικευμένων δεικτών παρακολούθησης (ουσίες και οργανισμοί που βοηθούν στην έγκαιρη ανίχνευση και παρακολούθηση) περιβαλλοντικής ποιότητας με την εφαρμογή νέων τεχνολογιών. Διερευνώνται στρατηγικές για τη μείωση των σημειακών ρυπάνσεων, πηγών που εκβάλλουν σε εντοπισμένα σημεία όπως είναι αγωγοί και αποχετευτικά δίκτυα που καταλήγουν σε υδάτινους αποδέκτες. Παράλληλα γίνονται βιοδοκιμές σε υδρόβιους οργανισμούς για τη μελέτη των οικοτοξικολογικών επιπτώσεων από τη χρήση γεωργικών φαρμάκων με ταυτόχρονη στόχευση στη διατήρηση της βιοποικιλότητας του αγρό- περιβάλλοντος.

6. Άνθρωπος "Προστασία κατοίκων αγροτικών περιοχών και εργαζόμενων στην γεωργία". Μεγάλους κινδύνους υποκρύπτει για την υγεία των αγροτών αλλά και για την υγεία των κατοίκων των αγροτικών περιοχών η μη ορθολογική χρήση φυτοφαρμάκων. Επομένως, επιβάλλεται η ανάπτυξη μεθόδων και πρόδρομων δεικτών ανίχνευσης επιπτώσεων στην υγεία από την έκθεση αγροτικών πληθυσμών σε γεωργικά φάρμακα, καθίσταται αναγκαίος ο έλεγχος έκθεσης αγροτικών πληθυσμών σε ψεκαστικό νέφος ( μετακίνηση σταγονιδίων του ψεκαστικού υγρού κατά την εφαρμογή των γεωργικών φαρμάκων και κατάληξη τους όχι στην καλλιέργεια για την οποία προορίζεται αλλά σε περιοχές που δεν αποτελούν στόχους) με την ανάπτυξη και εφαρμογή στρατηγικών ελέγχου της διασποράς. Πολύ σημαντικό σημείο κρίνεται και η χρήση μέσων ατομικής προστασίας προσαρμοσμένων στις ειδικές συνθήκες της Νότιας Ευρωπαϊκής ζώνης.