Θυμάμαι τον εαυτό μου, όχι πολλά χρόνια πριν, όταν αποφάσισα να ξεκινήσω να δοκιμάσω να παράγω τα δικά μας λαχανικά. Τα συναισθήματα ήταν ανάμεικτα. Από τη μία ενθουσιασμός και από την άλλη φόβος και δέος για το άγνωστο. Δεν ήξερα από που να ξεκινήσω, τι να κάνω και πότε να το κάνω. Δεν ήξερα, τι να φυτέψω, πότε να το φυτέψω. Δεν ήξερα τίποτα για το χώμα, για το πότισμα, για τις ασθένειες και τους εχθρούς των λαχανικών. Όχι πως τώρα τα κατέχω όλα αυτά. Μαθαίνω όμως κάθε μέρα όλο και νέα πράγματα. Το ταξίδι της γνώσης είναι πάντα ένα όμορφο ταξίδι. Το πλεονέκτημα της γνώσης σχετικά με την καλλιέργεια είναι ότι το αποτέλεσμα δεν είναι θεωρητικό αλλά πρακτικό, πάντα χειροπιαστό και φαγώσιμο.
Μοιράστηκα ένα απόγευμα τις σκέψεις μου με το φίλο μου τον Παύλο Λούζη του οποίου ο πατέρας και ο αδερφός καλλιεργούν επαγγελματικά και μου είπε: “Την ημέρα που θα μπεις μέσα στον κήπο θα κόψεις την πρώτη ντομάτα που θα έχεις παράγει, θα την ανοίξεις, θα τη φέρεις κοντά στη μύτη σου και θα μυρίσεις το άρωμά της, τότε θα καταλάβεις τι έχανες τόσα χρόνια...”
Από τις 12 Ιανουαρίου 2011, στο 2019.kalliergo.gr, τρέχει μία ψηφοφορία σχετικά με το αν οι επισκέπτες του καλλιεργούν ή όχι. Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, το 25,3% (63 από τους 249 ψηφίσαντες), δήλωσε ότι δεν καλλιεργεί ακόμη, αλλά θα ήθελε να μάθει.
Αν λοιπόν θέλετε να ξεκινήσετε να καλλιεργείτε τα δικά σας λαχανικά, αυτή είναι η καλύτερη περίοδος για να το αποφασίσετε και να αρχίσετε να προετοιμάζεστε για την Άνοιξη και το Καλοκαίρι που έρχονται.
Καλλιεργώ λαχανικά στον κήπο (εξοχικό ή σπίτι)
Αν έχετε εξοχικό ή σπίτι με κήπο είστε από τους τυχερούς. Μπορείτε να αφιερώσετε ένα τμήμα του κήπου σας για την καλλιέργεια των λαχανικών.
Ορισμένες συμβουλές που ελπίζω να βρείτε χρήσιμες στο ξεκίνημά σας:
Ξεκινήστε καλλιεργώντας ένα μικρό κομμάτι του κήπου σας
Ένα σφάλμα που κάνουν πολλοί νέοι καλλιεργητές είναι ότι προσπαθούν να καλλιεργήσουν πολλά λαχανικά σε μεγάλη περιοχή, χωρίς να έχουν την εμπειρία. Μία περιοχή μέχρι 3 Χ 3 m (9 m2) είναι υπέρ αρκετή για ξεκίνημα. Μπορούν να χωρέσουν πολλά λαχανικά σε ένα τέτοιο μέρος. Πολύ συχνά, ακόμη και μικρότερα μέρη όπως 1 Χ 1 m ή λωρίδες των 1 Χ 0,5 m είναι κατάλληλες. Δε χρειάζεται να έχετε ολόκληρα χωράφια ή πάρα πολύ χώρο για να ξεκινήσετε να καλλιεργείτε.
Τα λαχανικά θέλουν ήλιο
Το κομμάτι του κήπου που θα επιλέξετε για να καλλιεργήσετε τα λαχανικά σας θα πρέπει να το βλέπει ο ήλιος. Τα λαχανικά αγαπούν τον ήλιο. Θα πρέπει να τα βλέπει για τουλάχιστον 6 συνεχόμενες ώρες την ημέρα ο ήλιος. Ελέγξτε την περιοχή που έχετε επιλέξει. Υπάρχουν γύρω της ψηλά δέντρα, υπάρχουν τοίχοι ή κτίρια που εμποδίζουν τον ήλιο; Αν ναι, τότε το μέρος δεν είναι κατάλληλο και θα πρέπει να επιλέξετε κάποιο άλλο.
Το χώμα θα πρέπει να έχει καλή απορροή νερού
Το χώμα δεν πρέπει να κρατάει το νερό. Μία απλή δοκιμή (θα πρέπει να την κάνετε πριν σκάψετε το χώμα), είναι να ποτίσετε καλά το χώμα και να δείτε αν την επόμενη ημέρα υπάρχει ακόμη νερό που λιμνάζει στην επιφάνειά του. Αν δεν υπάρχει όλα καλά. Αν όμως υπάρχει, θα πρέπει να το εμπλουτίσετε με ποταμίσια άμμο ή περλίτι ώστε να διευκολυνθεί η απορροή του νερού.
Προετοιμάστε το έδαφος
Τα λαχανικά χρειάζονται το χώμα να είναι πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά. Θα πρέπει να ξεκινήσετε από τώρα την προετοιμασία του εδάφους. Σκάψτε βαθιά (15 με 30 cm) το κομμάτι του κήπου που έχετε επιλέξει. Παραχώστε τα αγριόχορτα που υπάρχουν στην επιφάνειά του ώστε να επιτύχετε χλωρή λίπανση. Αφήστε το χώμα να ξεκουραστεί μία εβδομάδα και επαναλάβετε ξανά το σκάψιμο. Ξεριζώστε τα αγριόχορτα που έχουν επιζήσει. Εμπλουτίστε το έδαφος, προσθέτοντας κομπόστ ή χωνεμένη κοπριά. Κομπόστ μπορείτε να βρείτε σε σακιά στο τοπικό γεωπονικό σας κατάστημα. Ανακατέψτε καλά το χώμα με το κομπόστ ή την κοπριά.
Χρησιμοποιήστε υπερυψωμένο παρτέρι ή παρτέρια
Εναλλακτικά με την καλλιέργεια απευθείας στο χώμα του κήπου, μπορείτε να φτιάξετε και να χρησιμοποιήσετε ένα ή περισσότερα υπερυψωμένα παρτέρια από ξύλο, τούβλα ή τσιμεντόλιθους. Μη χρησιμοποιήσετε μοριοσανίδες (συμπιεσμένο ξύλο) για την κατασκευή, γιατί περιέχουν επικίνδυνα χημικά που μέσω του χώματος που θα έρθει σε επαφή μαζί τους, θα περάσουν στα λαχανικά σας.
Επιλέξτε να τοποθετήσετε το παρτέρι σας σε ένα μέρος που το βλέπει ο ήλιος.
Το παρτέρι θα πρέπει να τοποθετημένο στον άξονα Βοράς-Νότος ώστε να εκμεταλλεύεται όλη τη διαδρομή του ήλιου στον ουρανό.
Στην ουσία φτιάχνετε μία περιφραγμένη και υπερυψωμένη περιοχή στον κήπο σας και τη γεμίζετε με χώμα της επιλογής σας. Δεν υπάρχουν τυπικές διαστάσεις όσον αφορά το μήκος του παρτεριού. Θα πρότεινα όμως τα ακόλουθα σχετικά με το πλάτος και το ύψος του. Το πλάτος δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερο από 1 μέτρο. Αν έχει πλάτος μεγαλύτερο από 1 μέτρο, θα έχετε δυσκολία στο να φτάσετε στα φυτά που είναι στο κέντρο του παρτεριού. Το ύψος θα πρέπει να είναι περίπου 30 cm, ώστε να περιέχει αρκετό χώμα και να καλύπτει τις ανάγκες των λαχανικών που αναπτύσσονται υπόγεια όπως τα καρότα, οι πατάτες και τα παντζάρια. Μπορείτε να γεμίσετε το παρτέρι με κομπόστ, χώμα από τον κήπο μαζί με κομπόστ ή κοπριά, ή χώμα που θα παραγγείλετε. Για να υπολογίσετε πόσα κυβικά χώμα θα χρειαστείτε, πολλαπλασιάστε το μήκος με το ύψος και το πλάτος του παρτεριού. Χρησιμοποιήστε ως μονάδα μέτρησης μέτρα (m). Αν για παράδειγμα το παρτέρι σας έχει διαστάσεις:
Μήκος: 1 m (100 cm)
Πλάτος: 0,5 m (50 cm)
Ύψος: 0,3 m (30 cm)
τότε ο όγκος του είναι: Μ * Π * Υ = 1 * 0,5 * 0,3 = 0,15 m3.
Άρα, θα χρειαστείτε 0,15 κυβικά χώμα για να το γεμίσετε (ή 3 σάκους των 50 λίτρων έτοιμο κομπόστ).
Ξεκινήστε καλλιεργώντας “εύκολα” λαχανικά.
Θα σας πρότεινα να ξεκινήσετε επιλέγοντας να καλλιεργήσετε εύκολα κηπευτικά όπως καρότα, παντζάρια, μαρούλια, και ντομάτες. Μπορείτε επίσης να ρωτήσετε γείτονες ή και τοπικούς γεωπόνους για το ποια λαχανικά ευδοκιμούν στην περιοχή σας και να τα επιλέξετε για καλλιέργεια. Πληροφορίες για την καλλιέργειά τους μπορείτε να βρείτε στην ενότητα "Καλλιεργώ Κηπευτικά και Λαχανικά", αλλά και διαβάζοντας τα άρθρα του 2019.kalliergo.gr αλλά και άλλων χρήσιμων ιστότοπων.
Κρατήστε τις αποστάσεις
Τα φυτά θέλουν ζωτικό χώρο για να αναπτυχθούν. Ο ζωτικός χώρος, αφορά τόσο το ριζικό τους σύστημα όσο και το κορμό και τα φύλλα τους. Θα πρέπει να τηρήσετε τις αποστάσεις για μία επιτυχημένη καλλιέργεια.
Ο ενδεδειγμένος τρόπος σποράς είναι σε γραμμές. Σε αυτή την περίπτωση, διακρίνουμε δύο αποστάσεις σποράς.
Την απόσταση ανάμεσα στα φυτά που βρίσκονται στην ίδια γραμμή.
Την απόσταση ανάμεσα στις σειρές των φυτών.
Για σχετικές οδηγίες, μπορείτε να δείτε το άρθρο "Αποστάσεις σποράς λαχανικών και βοτάνων".
Ξεκινώντας με σπόρο ή σπορόφυτα
Για να ξεκινήσετε να καλλιεργείτε, χρειάζεστε τα... σχετικά φυτά. Αυτά μπορείτε να τα αποκτήσετε με 2 τρόπους. Σπέρνοντας σπόρους ή αγοράζοντας σπορόφυτα.
Σπορόφυτα είναι τα μικρά φυτά που έχουν μεγαλώσει σε φυτώριο και είναι έτοιμα για μεταφύτευση. Μπορείτε να τα βρείτε σε γεωπονικά καταστήματα ή φυτώρια τις κατάλληλες εποχές. Η χρήση σπορόφυτων είναι ο ασφαλέστερος τρόπος για τους αρχάριους. Καλό είναι να επισκεφτείτε μερικά γεωπονικά καταστήματα ή φυτώρια και να μάθετε τι μπορούν να σας προσφέρουν και πότε.
Ξεκινώντας από σπόρους. Μπορείτε επίσης να ξεκινήσετε τα φυτά σας απευθείας από σπόρους. Σπόρους μπορείτε να βρείτε σε φακελάκια σε πολλά γεωπονικά καταστήματα (ελέγξτε την ημερομηνία βλαστικότητας). Μπορείτε επίσης να προμηθευτείτε από γείτονες, από το χωριό, από το νησί, ή από την κοινότητα Πελίτι. Επίσης μπορείτε να παραγγείλετε σπόρους μέσω internet.
Μπορείτε να σπείρετε τους σπόρους απευθείας στον κήπο σας ή να τους ξεκινήσετε χρησιμοποιώντας ένα απλό σπορείο. Έτσι θα δημιουργήσετε σπορόφυτα, τα οποία στη συνέχεια μπορείτε να τα μεταφυτεύσετε στην τελική τους θέση στον κήπο.
Εγώ στη θέση σας, θα δοκίμαζα και τους δύο τρόπους. Θα αγόραζα σπορόφυτα, αλλά και θα πειραματιζόμουν με τους σπόρους. Είναι πολύ όμορφο να βλέπεις ένα φυτό να γεννιέται,να προβάλλει μέσα από τη γη και να παρακολουθείς την εξέλιξή του μέχρι να δώσει καρπούς.
Πότε σπέρνω;
Για να γίνεται ένας επιτυχημένος καλλιεργητής, θα πρέπει να ακολουθείτε το ημερολόγιο της μητέρας Γης. Κάθε φυτό θα πρέπει να φυτευτεί την κατάλληλη εποχή. Στο άρθρο: “Ημερολόγιο: Πότε σπέρνω λαχανικά και βότανα”.
Πότισμα
Τα λαχανικά χρειάζονται αρκετό νερό για να μεγαλώσουν και να αποδώσουν καρπούς. Ειδικά αυτά που μεγαλώνουν μέσα στο καλοκαίρι, που οι θερμοκρασίες του περιβάλλοντος είναι υψηλές και το χώμα ξεραίνεται εύκολα, χρειάζονται ακόμη πιο συχνά πότισμα.
Αν μένετε εκεί που έχετε και τον κήπο σας, τα πράγματα είναι απλά. Το μόνο που χρειάζεται να κάνετε είναι να τα ποτίζετε οι ίδιοι τακτικά, αποφεύγοντας να βρέχετε τα φύλλα τους.
Αν όμως χρειάζεται να λείπετε για αρκετές ημέρες (π.χ. όταν ο κήπος είναι στο εξοχικό), θα πρέπει να φροντίσετε για το πότισμά τους. Η εύκολη λύση είναι να παρακαλέσετε ένα γείτονα που μένει μόνιμα εκεί, να τα ποτίζει για εσάς (με αντάλλαγμα βέβαια να δοκιμάσει αγνά λαχανικά!).
Διαφορετικά, θα πρέπει να εγκαταστήσετε ένα σύστημα αυτόματου ποτισμού. Δεν είναι δύσκολο, μπορείτε να το κάνετε μόνοι σας. Αποτελείται από τον ελεγκτή ποτίσματος και σωλήνες. Το πιο ακριβό κομμάτι του είναι ο ελεγκτής ποτίσματος, αλλά μη ξεχνάτε ότι θα τον έχετε για χρόνια. Όλα τα υλικά, μπορείτε να τα βρείτε σε γεωπονικά καταστήματα ή να τα παραγγείλετε μέσω internet.
Καλλιεργώ λαχανικά στην πόλη
Δυστυχώς δεν έχω εμπειρία σε αυτό το περιβάλλον καλλιέργειας. Ότι θα γράψω, βασίζεται στη λογική παρά στην εμπειρία.
Το αισιόδοξο είναι ότι ειδικά στο εξωτερικό, ακόμη και σε κλίματα που απέχουν πολύ από το μεσογειακό και φιλόξενο προς τις καλλιέργειες κλίμα της Ελλάδας, πάρα πολλοί καλλιεργούν λαχανικά με επιτυχία σε μπαλκόνια και ταράτσες.
Μπορείτε να καλλιεργήσετε λαχανικά σε γλάστρες και σε ζαρντινιέρες. Οι γλάστρες θα πρέπει να είναι ψηλές (πάνω από 40 cm) και να έχουν διάμετρο τουλάχιστον 30 cm. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε πήλινες ή πλαστικές γλάστρες. Τα βότανα μπορείτε να τα φυτέψετε σε μικρότερες γλάστρες. Κάτω από τις γλάστρες τοποθετήστε πιατάκια ώστε να συλλέγεται το νερό που περισσεύει και να μη λερώνεται η επιφάνεια του μπαλκονιού.
Προετοιμάστε τις γλάστρες βάζοντας στο κάτω μέρος μία στρώση από χαλίκια ώστε να υπάρχει καλή απορροή του νερού. Γεμίστε τη γλάστρα με χώμα και κομπόστ που θα προμηθευτείτε από φυτώριο. Τα χώματα και το κομπόστ θα τα βρείτε σε σακούλες. Μη χρησιμοποιήσετε φυτόχωμα για λουλούδια. Δεν κάνει.
Τοποθετήστε τις γλάστρες σε μέρος που το βλέπει ο ήλιος για τουλάχιστον 6 ώρες.
Φυτέψτε τα σπορόφυτα ή τους σπόρους και ποτίζετε τακτικά. Οι γλάστρες από πηλό, χρειάζονται τακτικότερα ποτίσματα γιατί ο πηλός είναι διαπερατός και χάνετε νερό και από εκεί. Γενικά τα φυτά που βρίσκονται σε γλάστρες, θέλουν τακτικότερα ποτίσματα από τα φυτά που έχουν φυτευτεί στο χώμα.
Παρακολουθήστε την εξέλιξη των φυτών σας. Την πρώτη χρονιά, θα τη θεωρούσα δοκιμαστική. Θα πειραματιζόμουν με διάφορα φυτά ώστε να δω ποια μπορούν να ευδοκιμήσουν στις συνθήκες που επικρατούν στο δικό μου μπαλκόνι. Την επόμενες χρονιές, θα επικεντρωνόμουν μόνο σε όσα φυτά απέδωσαν καλά αποτελέσματα.
Ελπίζω να βρήκατε χρήσιμες αυτές τις πολύ εισαγωγικές οδηγίες. Είτε στον κήπο είτε στην πόλη, σας εύχομαι καλή αρχή και καλή επιτυχία!
