Δενδρώδεις καλλιέργειες (Δέντρα)
Αμυγδαλιά
Είναι δέντρο απαιτητικό σε άζωτο και κάλιο, ενώ η περίσσια φωσφόρου στο έδαφος συντελεί στην καλή ανάπτυξη των ριζών. Κοπριά, φωσφορούχα και καλιούχα λιπάσματα χορηγούνται το φθινόπωρο (Νοέμβριο). Η νιτρική μορφή του αζώτου δίνεται λίγο πριν την άνθηση, ενώ η φθινοπωρινή λίπανση συνοδεύεται με μικρή ποσότητα αζωτούχου λιπάσματος σε αμμωνιακή μορφή ή από κάποιο σύνθετο λίπασμα. Αν η αμυγδαλιά σας είναι στη παραγωγική διαδικασία, τότε συνήθως χρησιμοποιούμε κάποιο σύνθετο λίπασμα όπως τα 12-12-12 ή 11-15-15. Αν το έδαφος μας έχει pH κοντά στο 7, η δοσολογία για το σύνθετο λίπασμα είναι 4-6 κιλά/δένδρο. Για τα νεαρά δένδρα, τη χρονιά που τα φυτεύουμε είναι 30-80 γραμ./δένδρο λιπάσματος 15-30-15 τους μήνες Μάιο-Ιούνιο για κάθε δεύτερο πότισμα και με συνολική ποσότητα τα 150 γραμ./δένδρο/έτος. Τη δεύτερη χρονιά, με δόσεις, η ποσότητα φτάνει τα 250 γραμ. φωσφορικής αμμωνίας /δένδρο.
Ως προς το είδος των λιπασμάτων, στην αμυγδαλιά περιοριζόμαστε στα αζωτοφωσφορούχα και αν υπάρχει έλλειψη υγρασίας, τότε στα αζωτούχα.
Σε περίπτωση που το έδαφος στον κήπο μας είναι ασβεστούχο, συνιστάται η θειική αμμωνία και σε εδάφη που είναι φτωχά σε ασβέστιο, προτείνεται η ασβέστωση του εδάφους με προσθήκη σκόνης ασβεστίου σε ποσότητα 1έως 10 κιλά/δένδρο. Η ασβέστωση γίνεται το φθινόπωρο και διαρκεί για αρκετά χρόνια.
Αχλαδιά
Βερικοκιά
Δαμασκηνιά
Είναι απαιτητική σε άζωτο και προτιμά την οργανική λίπανση. Δεν αντιδρά ιδιαίτερα στην έλλειψη φωσφόρου και καλίου αλλά όταν υπάρχει ανάγκη χορηγούνται μικρές ποσότητες κάθε δύο χρόνια. Όταν και όπου υπάρχει δυνατότητα χορήγησης κοπριάς, δίνονται 15-20 κιλά/δένδρο. Μαζί με τη κοπριά μπορούμε να προσθέσουμε 2-3 κιλά υπερφωσφορικό απλό/δένδρο, 1 κιλό νιτρική άσβεστο/δένδρο σε όξινο έδαφος ή 450 γραμ. νιτρική αμμωνία/δένδρο σε ασβεστούχο έδαφος, 450 γραμ./δένδρο θειικό κάλιο.
Η λίπανση πραγματοποιείται κατά τους μήνες Φεβρουάριο-Μάρτιο.
Ελιά
Η ελιά δεν έχει προτίμηση σε κάποιο συγκεκριμένο τύπο εδάφους εξαιτίας του ριζικού της συστήματος που διευκολύνει την ανάπτυξη της σε ποικίλα εδάφη. Λίγο πιο συγκεκριμένα: την εποχή διαφοροποίησης των οφθαλμών από φυλλοφόρους σε ανθοφόρους (Φεβρουάριος- Μάρτιος): είναι δένδρο που “τραβάει” τα αναγκαία θρεπτικά συστατικά από τα αποθέματα του εδάφους και από τη φθινοπωρινή οργανική και ανόργανη λίπανση, κατά την εποχή της ανθοφορίας (Απρίλιος-Μάιος) η ελιά αντιδρά πολύ θετικά στην αζωτούχο λίπανση, όπου χρησιμοποιούνται νιτρικά-αμμωνιακά αζωτούχα λιπάσματα. Τα αμμωνιακά λιπάσματα προστίθενται στο έδαφος με περιθώριο 2-3 εβδομάδων.
Επίσης, καλά αποτελέσματα δίνει και ο ψεκασμός του δένδρου στο φύλλωμα με διάλυμα ουρίας. Τους μήνες Ιούλιο-Αύγουστο μας δίνει καρπούς.
Οργανική λίπανση: συνιστάται η προσθήκη κοπριάς κάθε δεύτερο ή τρίτο χρόνο γύρω στα 30-50 κιλά/δένδρο.
Ανόργανη λίπανση: η ετήσια ανάγκη της ελιάς σε άζωτο είναι 1 κιλό/δένδρο, σε φώσφορο είναι 1-1,7 κιλά/δένδρο αραιό υπερφωσφορικό λίπασμα, σε κάλιο είναι 1-1,5 κιλά/δένδρο με καλιούχο λίπασμα. Επίσης, η ελιά είναι ευαίσθητη στην έλλειψη ασβεστίου η οποία διορθώνεται με προσθήκη είτε οξειδίου του ασβεστίου είτε ανθρακικού ασβεστίου σε ποσότητα 5-10 κιλά/δένδρο για 3-5 χρόνια. Όσον αφορά την έλλειψη του μαγνησίου, προσθέτουμε στο έδαφος 2 κιλά/δένδρο θειικό μαγνήσιο ή ψεκάζουμε το δένδρο μας με διάλυμα θειικού μαγνησίου 2%. Και τέλος, σχετικά με το βόριο προσθέτουμε τον χειμώνα βόρακα ή βορικό οξύ, όπου προσθέτουμε 300-500 γραμ. βόρακα/δένδρο ή 200-300 γραμ. οξείδιο του βόρακα/δένδρο. Τώρα αν το έδαφος μας είναι ασβεστούχο και τα δένδρα μας καλά αναπτυγμένα απαιτείται 1 κιλό/δένδρο.
Πορτοκαλιά
Λεμονιά
Καρυδιά
Είναι δένδρο απαιτητικό σε άζωτο και προτιμά εδάφη πλούσια σε οργανική ουσία. Τα πολύ μεγάλα δένδρα μπορεί να δέχονται μέχρι και 3 κιλά αζώτου/δένδρο. Στη περίπτωση της καρυδιάς, η προσθήκη κοπριάς ( 20-30 γραμ. σε έναν κήπο 10 τ.μ.) γίνεται νωρίς την άνοιξη.
Η προσθήκη φωσφόρου και καλίου γίνεται το φθινόπωρο με αρχές χειμώνα, ενώ η προσθήκη του αζώτου πραγματοποιείται σε δύο δόσεις, με πρώτη στα τέλη Φεβρουαρίου τα 2/3 της συνολικής ποσότητας και η δεύτερη, αμέσως μετά τη καρπόδεση, το υπόλοιπο 1/3 της ποσότητας. Όταν τη φυτεύουμε είναι καλό να προσθέτουμε κοπριά μαζί με κάποιο σύνθετο λίπασμα, το οποίο το ανακατεύουμε πολύ καλά με το χώμα για να αποφευχθεί η άμεση επαφή με τις ρίζες του δένδρου.
Για την απόδοση του δένδρου μας: 600-800 γραμ. λιπάσματος 10-10-10 τον χειμώνα και 200-300 γραμ. θειικής αμμωνίας την άνοιξη σε έκταση 10 τ.μ.
Σε περίπτωση που αντιληφθούμε ανεπάρκεια στο έδαφος, εφαρμόζεται η παρακάτω δοσολογία κάθε δύο χρόνια: υπερφωσφορικό λίπασμα 500 γραμ./10 τ.μ., 200 γραμ. θειικό κάλιο/10 τ.μ. και θειική αμμωνία 500-750 γραμ./10 τ.μ. ή νιτρική αμμωνία 300-450 γραμ./10 τ.μ. ή νιτρικό νάτριο 650-1000 γραμ./10 τ.μ. ή νιτρική άσβεστος 650-1000 γραμ./10 τ.μ. Η επιλογή του αζωτούχου λιπάσματος γίνεται με βάση το pH του εδάφους.
Καστανιά
Συνιστάται λίπανση με 500 γραμ. λιπάσματος 5-10-5 για κάθε χρόνο ηλικίας του δένδρου και κάθε χρόνο. Αν υπάρχει δυνατότητα για προσθήκη κοπριάς, τότε προσθέτουμε 50-70 κιλά/δένδρο.
Κερασιά-Βυσσινιά
Αυξημένες απαιτήσεις σε άζωτο, όμως μια αυξημένη λίπανση αζώτου είναι "χεράκι-χεράκι" με αυξημένη καλιούχο λίπανση. Τα δένδρα που βρίσκονται στη παραγωγή, χρειάζονται 6-8 κιλά θειικής αμμωνίας/δένδρο τον χειμώνα. Κάθε 4-5 χρόνια, εκτός από την αζωτούχο λίπανση συνίσταται η προσθήκη 1000 γραμ. απλού φωσφορικού λιπάσματος/10 τ.μ. και 600-800 γραμ. θειικού καλίου/10 τ.μ.
Ο φώσφορος και το κάλιο πρέπει να εφαρμόζονται πριν τα Χριστούγεννα και να ενσωματώνονται πολύ καλά.
Από την άνθηση μέχρι την ωρίμανση των καρπών, δεν λιπαίνουμε.
Κυδωνιά
Η λίπανση της κυδωνιάς προσανατολίζεται στης αχλαδιάς, οπότε βλ. άρθρο αχλαδιάς. Αυτό όμως που παρατηρείται συχνά στη κυδωνιά είναι η έλλειψη μαγνησίου, όπου ψεκάζουμε διαφυλλικά είτε με θειικό μαγνήσιο 1%, είτε με νιτρικό μαγνήσιο 0,5% νωρίς την άνοιξη.
Μηλιά
Ροδακινιά
Ροδιά
Συκιά
Η συκιά έχει μικρές απαιτήσεις σε θρεπτικά στοιχεία και σπάνια λιπαίνεται. Πριν τη φύτευση όμως μπορούμε να εφαρμόσουμε 6-12 κιλά χωνεμένης κοπριάς στον λάκκο, μαζί με 0,5-1 κιλό απλό υπερφωσφορικό λίπασμα και 0,5 κιλό θειικό κάλιο. Από κει και πέρα, αν έχουμε συκιά/ές συνιστάται: 500-600 γραμ./10 τ.μ. λίπασμα 12-12-12 ή 8-8-8 (φθινόπωρο-χειμώνα). Αλλιώς από τα απλά λιπάσματα: 500 γραμ./10 τ.μ. θειική αμμωνία, 1000 γραμ./10 τ.μ. υπερφωσφορικό, 200-300 γραμ./10 τ.μ. θειικό κάλιο και νωρίς την άνοιξη 150 γραμ. νιτρική αμμωνία.
Φιστικιά
Έχει υψηλές απαιτήσεις στα βασικά στοιχεία, δλδ άζωτο, φώσφορο και κάλιο. Αν το δένδρο μας είναι στη παραγωγή, προτιμώνται σύνθετα λιπάσματα, όπως είναι το 11-15-15, το 12-12-12 ή κάποιο άλλο. Η ενσωμάτωση τους στο έδαφος γίνεται το φθινόπωρο (τον μήνα Οκτώβριο για τα ξηρά εδάφη) και αργότερα και προς το τέλος του χειμώνα για τα υπόλοιπα εδάφη. Την άνοιξη είναι καλό να ενισχύεται το δένδρο μας με νιτρική αμμωνία, 250-350 γραμ./10 τ.μ. Σε περίπτωση που το χώμα μας είναι ασβεστούχο και αλατούχο, προσθέτουμε θειική αμμωνία 500 γραμ./10 τ.μ. και 800 γραμ./10 τ.μ.
Η οργανική λίπανση της φιστικιάς γίνεται με 80-100 κιλά κοπριάς/δένδρο, όπου η προσθήκη της γίνεται στις ξηρές περιοχές νωρίς το φθινόπωρο και αργότερα στις υπόλοιπες. Αν δεν έχουμε κοπριά μπορεί να χρησιμοποιηθεί κομπόστ ή άλλο οργανικό σκεύασμα υπάρχει στην αγορά.
Προσοχή: η υπερλίπανση με άζωτο μπορεί να προκαλέσει πτώση των οφθαλμών, με φώσφορο προκαλούνται τροφοπενίες ψευδαργύρου, σιδήρου και χαλκού ενώ με κάλιο προκαλείται τροφοπενία μαγνησίου.
Φουντουκιά
Η λίπανση με άζωτο γίνεται στο τέλος του χειμώνα-αρχές άνοιξης. Ανάλογα με το μέγεθος του δένδρου η ποσότητα κυμαίνεται από 0,05-10 γραμ. αζώτου/10 τ.μ. Η χορήγηση του φωσφόρου γίνεται με ενσωμάτωση σε κάποιο βάθος σε ποσότητα 5 γραμ./δένδρο και όμοια για το κάλιο. Στη φουντουκιά υπάρχει κίνδυνος τροφοπενίας μαγνησίου από ισχυρή λίπανση με κάλιο.
Κηπευτικά
Αγγουριά
Για έναν κήπο 10 τ.μ. προτείνεται η εφαρμογή 180-220 γραμ. αζώτου, 260-300 γραμ. καλίου και 130-150 γραμ. φωσφόρου. Αν το έδαφος είναι φτωχό σε μαγνήσιο, προσθέτουμε 50-100 γραμ. μαγνήσιο με τη μορφή του θειικού μαγνησίου. Με τη βασική λίπανση χορηγείται κοπριά, όλη η ποσότητα του φωσφόρου και τα 2/3 της ποσότητας του καλίου. Η υπόλοιπη ποσότητα του αζώτου και του καλίου δίνονται μετά από 20-25 μέρες με την άρδευση.
Αγκινάρα
Η βασική λίπανση της αγκινάρας γίνεται το φθινόπωρο και περιλαμβάνει χωνεμένη κοπριά, 500-600 γραμ. λιπάσματος 0-48-0 / 10 τ.μ. και 200-300 γραμ. θειικού καλίου/10 τ.μ. Άζωτο προσθέτουμε την άνοιξη, με τη μορφή της θειικής αμμωνίας.
Καρότο
Καρπούζι
Συνίσταται η χορήγηση κοπριάς και 500-1000 γραμ. λιπάσματος 8-8-8 ή 15-15-15 για έναν κήπο 10 τ.μ.
Η κοπριά χορηγείται το φθινόπωρο και το λίπασμα κατά μήκος της γραμμής που τα έχουμε φυτέψει ή γύρω από το φυτό σε διάμετρο 0,60-1,50 μέτρα.
Μια άλλη λίπανση που προτείνεται για το καρπούζι είναι: κοπριά, 100 γραμ. φωσφόρου και 100 γραμ. καλίου /10 τ.μ. Όταν ξεκινά η καρπόδεση, μέσω της άρδευσης, δίνεται η εξής επιφανειακή λίπανση: 80-100 γραμ. αζώτου, 40 γραμ. φωσφόρου, 100 γραμ. καλίου/10 τ.μ.
Άλλη ενδεικτική λίπανση για το καρπούζι: ουρία (46-0-0): 180 γραμ., θειικό κάλιο (0-0-50): 500 γραμ., απλό υπερφωσφορικό (0-20-0): 800 γραμ., θειικό μαγνήσιο: 500 γραμ. Όλες οι παραπάνω ποσότητες είναι για έκταση 10 τ.μ.
Κολοκύθι
Αρχικά προτείνεται η χορήγηση κοπριάς ή λιπασμάτων π.χ. 15-15-15 ή 8-8-8 σε ποσότητα 1-2 κιλά/10 τ.μ.
Το λίπασμα δίνεται 30-40 ημέρες πριν τη φύτευση και ενσωματώνεται στο έδαφος.
Για τη λίπανση απαιτούνται 120-160 γραμ. αζώτου, 60-80 γραμ. φωσφόρου και 100-120 γραμ. καλίου/10 τ.μ. Για αρχή, εκτός από τη κοπριά προσθέτουμε όλη τη ποσότητα του φωσφόρου, του καλίου και 40-60 γραμ. αζώτου. Η υπόλοιπη ποσότητα του αζώτου δίνεται σε 2-3 δόσεις, ξεκινώντας από την άνθηση.
Κουκιά
Πριν σπείρουμε εφαρμόζουμε 200-300 γραμ. υπερφωσφορικό απλό, 150-250 γραμ. θειικό κάλιο και 50-100 γραμ. θειική αμμωνία ή νιτρικό ασβέστιο(επιφανειακά). Όλες οι παραπάνω ποσότητες αναφέρονται σε 10 τ.μ.
Κουνουπίδι
Ιδιαίτερα απαιτητικό σε νερό αλλά και σε θρεπτικά συστατικά. Πριν τη φύτευση χορηγούμε 400-600 γραμ. θειική αμμωνία, 300-400 γραμ. υπερφωσφορικό και 400-500 γραμ. θειικό κάλιο. Στη διάρκεια της βλάστησης, το κουνουπίδι έχει απαιτήσεις σε άζωτο και για αυτό χορηγούνται 100-200 γραμ. αζωτούχων λιπασμάτων είτε στη γραμμή φύτευσης είτε με το πότισμα.
Η πρώτη επιφανειακή λίπανση δίνεται την 3η ή 4η εβδομάδα μετά τη φύτευση ενώ η δεύτερη επιφανειακή δίνεται τη περίοδο που ανθίζουν οι κεφαλές. Όταν έχουμε έλλειψη μολυβδαίνιου, η κεφαλή δεν δημιουργείται καθόλου. Να έχετε υπόψη ότι οι κεφαλές δεν αντέχουν στον ήλιο καθόλου και για αυτό σκεπάζονται με τα φύλλα του φυτού.
Κρεμμύδι
Λίπανση για παραγωγή κοκκαριού: Σε έκταση 10 τ.μ. 60 γραμ. αζώτου, 100 γραμ. φωσφόρου, 100 γραμ. καλίου. Η μισή δόση αζώτου και ολόκληρη η δόση των φωσφόρου και καλίου δίνονται κατά τη προετοιμασία του κήπου μας. Το υπόλοιπο άζωτο προστίθεται επιφανειακά 3-4 εβδομάδες μετά το φύτρωμα.
Λίπανση για παραγωγή χλωρών κρεμμυδιών: Στον κήπο μας εφαρμόζουμε 150-200 γραμ. αζώτου, 100-150 γραμ. φωσφόρου και 250-300 γραμ. καλίου. Το 25% της ποσότητας του αζώτου, το 60% της ποσότητας του φωσφόρου και το 50% του καλίου δίνονται κατά τη προετοιμασία του κήπου.
Το υπόλοιπο του αζώτου, δίνεται σε τρεις δόσεις, η πρώτη όταν έχουμε τα πρώτα μικρά φύλλα, η δεύτερη όταν τα φύλλα είναι μεγάλα και η τρίτη 45 μέρες μετά τη δεύτερη δόση. Η υπολειπόμενη ποσότητα του φωσφόρου δίνεται όταν τα φύλλα είναι μεγάλα και τέλος το 50% του καλίου που υπολείπεται χορηγείται σε δύο δόσεις, η μια όταν τα φύλλα είναι μεγάλα και η δεύτερη μετά από 45 μέρες.
Λίπανση για να πάρουμε κρεμμύδι από κοκκάρι: Οι απαραίτητες δόσεις είναι: 120-150 γραμ. αζώτου, 80-100 γραμ. φωσφόρου και 180-200 γραμ. καλίου. Κατά τη προετοιμασία του χώματος προσθέτουμε τη μισή δόση του αζώτου και ολόκληρες οι ποσότητες των φωσφόρου και καλίου. Η υπόλοιπη δόση του αζώτου μοιράζεται σε τρεις φορές κατά την ανάπτυξη των κρεμμυδιών.
Λίπανση για παραγωγή κρεμμυδιών από σπόρο: Χρειαζόμαστε: 150-200 γραμ. αζώτου, 150-200 γραμ. φωσφόρου, 250-300 γραμ. καλίου και 20-40 γραμ. μαγνήσιο. Το 30% της ποσότητας του αζώτου, όλη η ποσότητα του φωσφόρου, το 60% της ποσότητας του καλίου και όλη η ποσότητα του μαγνησίου χορηγούνται κατά τη προετοιμασία. Το 70% του αζώτου προστίθεται σε τρεις δόσεις, η πρώτη στο στάδιο 2-3 φύλλων, η δεύτερη μετά από ένα μήνα και η τρίτη στο μεγάλωμα των βολβών. Το υπόλοιπο καλίου δίνεται επίσης στο μεγάλωμα των βολβών.
Λάχανο
Είναι φυτό με μεγάλες απαιτήσεις σε νερό, ιδιαίτερα στη φάση της πλήρους ανάπτυξης. Χρειάζεται οργανική και ανόργανη λίπανση, άζωτο, κάλιο και μέτρια απαίτηση σε φώσφορο, μαγνήσιο, θείο και ασβέστιο. Προσθήκη χωνεμένης κοπριάς περίπου 3-4 μήνες πριν τη φύτευση.
Μια ενδεικτική βασική λίπανση για πρώιμη καλλιέργεια σε κήπο 10 τ.μ. είναι: 400-500 γραμ. ασβεστούχος νιτρική αμμωνία (26-0-0), 500 γραμ. λιπάσματος 0-20-0 και 500-750 γραμ. θειικό καλιομαγνήσιο.
Για φθινοπωρινή καλλιέργεια: 1 κιλό από το λίπασμα 15-10-25 ή 20-5-10, ενισχυμένο με θειικό κάλιο ή με θειικό καλιομαγνήσιο.
Μια ενδεικτική επιφανειακή λίπανση: για πρώιμη καλλιέργεια γίνεται μια λίπανση με 30-60 γραμ. αζώτου(με νιτρική αμμωνία) την 6η εβδομάδα μετά τη φύτευση.
Για φθινοπωρινή καλλιέργεια γίνονται δύο επιφανειακές λιπάνσεις με 50-60 γραμ. αζώτου. Η πρώτη χορηγείται 5 εβδομάδες μετά τη φύτευση και η δεύτερη ένα μήνα μετά (με νιτρική αμμωνία ή ασβεστούχο νιτρική αμμωνία).
Μαρούλι
Για το μαρουλάκι στον κήπο μας: 100-120 γραμ. αζώτου, 50-60 γραμ. φωσφόρου και 200-280 γραμ. καλίου για 10 τ.μ. Όταν το χώμα μας έχει έλλειψη μαγνησίου, προσθέτουμε 15-20 γραμ. μαγνήσιο.
Για να αποφευχθεί η συσσώρευση ποσοτήτων νιτρικών αλάτων στα φύλλα, συνίσταται η αζωτούχος λίπανση να σταματά 15- 20 ημέρες πριν μαζέψουμε τα μαρουλάκια μας.
Το μαρούλι είναι ευαίσθητο στο χλώριο που μπορεί να περιέχει το νερό του ποτίσματος.
Μελιτζάνα
Έχει παρόμοιες απαιτήσεις με τη ντομάτα είναι όμως πιο ευαίσθητη στην έλλειψη μαγνησίου. Επομένως, θέλουμε: 150-180 γραμ. αζώτου, 100-150 γραμ. φωσφόρου, 180-250 γραμ. καλίου και 40-8- γραμ. μαγνησίου / 10 τ.μ.
Όπου υπάρχει η δυνατότητα για προσθήκη κοπριάς, είναι καλό αλλά να προστεθεί περίπου 3 μήνες νωρίτερα από τη φύτευση. Το άζωτο δίνεται με τη συγκομιδή σε 3-6 δόσεις με την άρδευση, ενώ ο φώσφορος και το μαγνήσιο δίνονται στο έδαφος με μια μικρή ποσότητα καλίου.
Μπάμια
Μπιζέλι ή αρακάς
Σε έδαφος με μεγάλη περιεκτικότητα σε ανθρακικό ασβέστιο, το μπιζέλι υποφέρει από έλλειψη μαγγανίου. Ποτέ δεν λιπαίνουμε τα μπιζέλια με κοπριά παρά μόνο με κομπόστ, αν το χώμα είναι ελαφρύ και φτωχό. Με άζωτο λιπαίνουμε στη περίπτωση που το έδαφος είναι φτωχό σε άζωτο πριν τη σπορά ή επιφανειακά με θειική αμμωνία ή νιτρικό ασβέστιο σε ποσότητες 250 γραμ. και 350 γραμ. αντίστοιχα σε κήπο 10 τ.μ. Το κάλιο το προσθέτουμε με τη μορφή του θειικού καλιομαγνησίου ή θειικού καλίου σε ποσότητες 400 γραμ. και 150 γραμ. αντίστοιχα σε 10 τ.μ. Η μισή ποσότητα του καλίου δίνεται πριν τη σπορά ενώ η υπόλοιπη πριν την άνθηση.
Πατάτα
Στη περίπτωση της πατάτας οι δόσεις των λιπασμάτων εξαρτώνται από τη γονιμότητα, από το έδαφος, τη ποικιλία, τις κλιματικές συνθήκες. Η πατάτα απαιτεί πλούσια οργανική και ανόργανη λίπανση. Χορηγείται σίγουρα κοπριά. Όσον αφορά την ανόργανη λίπανση, συνιστάται αζωτούχος 150-200 γραμ./10 τ.μ. Η μισή δόση εφαρμόζεται με τη βασική λίπανση, ενώ η υπόλοιπη επιφανειακά κατά το σκάλισμα ή σε 3-4 εφαρμογές με την άρδευση. Ο φώσφορος ενσωματώνεται στο έδαφος σε ποσότητα 200-250 γραμ./10 τ.μ. αρκετό χρονικό διάστημα πριν σπείρουμε. Η πατάτα είναι "φίλος" του καλίου. Προσθέτουμε 300 γραμ./10 τ.μ. με τη μορφή του θειικού καλίου και όχι με τη μορφή του χλωριούχου καλίου (KCL). Σε ελαφρά εδάφη τα 2/3 της ποσότητας χορηγείται με τη βασική λίπανση και το 1/3 επιφανειακά μετά το φύτρωμα είτε με το σκάλισμα είτε με την άρδευση.
Γενικά, η χρήση 800-1000 γραμ. σύνθετου λιπάσματος τύπου 11-15-15 και επιφανειακή προσθήκη περίπου 100 γραμ. νιτρικής αμμωνίας, με το σκάλισμα, καλύπτει τις απαιτήσεις της πατάτας σε άζωτο, φώσφορο και κάλιο. Οι παραπάνω ποσότητες αναφέρονται σε κήπο 10 τ.μ.
Από τα υπόλοιπα ανόργανα στοιχεία, έλλειψη μαγνησίου στη πατάτα μπορεί να εμφανιστεί όταν δεν γίνεται προσθήκη κοπριάς. Το διορθώνουμε με 50-100 γραμ. θειικού μαγνησίου ή θειικού καλιομαγνησίου ή διαφυλλικά με χηλικές ενώσεις μαγνησίου.
Πιπεριά
Η λίπανση της πιπεριάς γίνεται ως εξής: 200-300 γραμ./10 τ.μ. άζωτο, όπου το 1/3 με τη βασική λίπανση και το υπόλοιπο επιφανειακά, 100-150 γραμ./10 τ.μ. φώσφορο, το 1/2 με τη βασική λίπανση και το υπόλοιπο με τις επιφανειακές. Όσον αφορά το κάλιο, 200-400 γραμ./10 τ.μ. , το 1/2 με τη βασική λίπανση και το υπόλοιπο επιφανειακά. Και τέλος, το μαγνήσιο: 50-80 γραμ./10 τ.μ. με τη βασική λίπανση.
Πεπόνι
Η βασική λίπανση γίνεται το φθινόπωρο όπου προστίθεται η κοπριά ή το κομπόστ, ο φώσφορος, το κάλιο και το μαγνήσιο ενώ το άζωτο δίνεται λίγο πριν τη σπορά ή τη φύτευση. Αν έχετε στον κήπο σας πεπόνι χωρίς άρδευση, η λίπανση είναι: κοπριά, 80-120 γραμ. άζωτο, 80-120 γραμ. φώσφορο, 120-200 γραμ. κάλιο και 60-90 γραμ. μαγνήσιο/10 τ.μ. Αν έχετε πεπόνι με άρδευση: κοπριά, 120-250 γραμ. άζωτο, 80-150 γραμ. φώσφορο, 150-250 γραμ. κάλιο και 80-120 γραμ. μαγνήσιο/10 τ.μ.
Η εφαρμογή των λιπασμάτων γίνεται είτε με τη βασική λίπανση είτε με επιφανειακή. Το άζωτο προστίθεται κατά 30% κατά τη φύτευση, κατά 35% με την άνθηση και το υπόλοιπο κατά την ανάπτυξη του φυτού. Ο φώσφορος δίνεται σε ποσοστό 80% μαζί με τη κοπριά και το υπόλοιπο στη διάρκεια της άνθησης, με τη μορφή φωσφορικής αμμωνίας με το πότισμα. Το κάλιο, σε ποσοστό 50-70% με τη βασική λίπανση και το υπόλοιπο μαζί με το άζωτο με τη μορφή νιτρικού καλίου. Το μαγνήσιο δίνεται ολόκληρο με τη βασική λίπανση.
Σκόρδο
Η λιπαντική αγωγή είναι ίδια με του κρεμμυδιού.
Σπανάκι
Η λίπανση στο σπανάκι προσανατολίζεται ως εξής: 60-100 γραμ. αζώτου, 50-80 γραμ. φωσφόρου και 100-140 γραμ. Καλίου/10 τ.μ.
Αν το έδαφος είναι μέσης περιεκτικότητας σε θρεπτικά συστατικά τότε έχουμε: 60 γραμ. αζώτου, 240 γραμ. φωσφόρου και 108-110 γραμ. καλίου /10 τ.μ. Επίσης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί μικτό λίπασμα τύπου 8-8-8 σε ποσότητα 2 κιλών/10 τ.μ. περίπου.
Σπαράγγι
Για τη λίπανση του σπαραγγιού συνίσταται: 100 γραμ. αζώτου/10 τ.μ. Ο χρόνος εφαρμογής της αζωτούχο λίπανσης δεν έχει ιδιαίτερη σημασία και μάλιστα εφαρμόζουμε ολόκληρη τη ποσότητα του αζώτου αφού μαζέψουμε τα σπαράγγια μας. Στη συνέχεια: ο φώσφορος, στα πρώτα χρόνια, μια δόση 100 γραμ/10 τ.μ. έχει θετική επίδραση ενώ στη πορεία δεν πρέπει να ξεπερνά τα 50 γραμ./10 τ.μ. Τέλος, σχετικά με το κάλιο, αρχικά χορηγούνται 150 γραμ./10 τ.μ., ενώ αργότερα η δόση μπορεί να φτάσει τα 350 γραμ.
Ντομάτα
Για τη λίπανση στη ντομάτα (επιτραπέζια): Ξεκινάμε με τη βασική λίπανση: λίπασμα 11-15-15 εφαρμόζουμε 1 κιλό/10 τ.μ. και θειικό μαγνήσιο 300 γραμ./10 τ.μ. Συνεχίζοντας με την επιφανειακή: νιτρική αμμωνία (34,5-0-0) σε 5 δόσεις από 100 γραμ. τη φορά/10 τ.μ., νιτρικό κάλι σε 5 δόσεις από 150 γραμ./10 τ.μ. και θειικό μαγνήσιο 300 γραμ./10 τ.μ.
Φασόλι
Για τη βασική λίπανση, το θειικό καλιομαγνήσιο είναι από τα πιο κατάλληλα λιπάσματα και απαραίτητα είναι και τα φωσφορικά. Μια ενδεικτική λίπανση είναι: 200-250 γραμ. λιπάσματος 16-20-0, 300-500 γραμ. λιπάσματος 0-20-0 και 300-500 γραμ. θειικό καλιομαγνήσιο σε κήπο 10 τ.μ. Αν φυτέψετε φασόλι εκεί που είχατε πριν ντομάτα ή πατάτα, τότε τις ποσότητες να τις μειώσετε λίγο. Τη βασική λίπανση την κάνουμε 15 ημέρες πριν τη φύτευση.
Οργανική λίπανση: Αν γίνει χρήσης κοπριάς, δεν χρειάζεται να λιπάνετε με άζωτο.
Επιφανειακή λίπανση: Κρίνεται απαραίτητη όταν έχουμε πρόβλημα ανάπτυξης στα ξερά φασολάκια. Στη περίπτωση αυτή λιπαίνουμε με νιτρική αμμωνία 100-150 γραμ./10 τ.μ. Ενώ όταν καλλιεργούμε πράσινα φασολάκια είναι απαραίτητη.
Άλλες καλλιέργειες
Ακτινίδιο
Αξιοποιεί τα θρεπτικά συστατικά που βρίσκονται στον επιφανειακό ορίζοντα του εδάφους. Συνηθίζεται η χρήση λιπασμάτων στερεάς μορφής αλλά η εφαρμογή της υδρολίπανσης έχει καλύτερα αποτελέσματα. Η βασική λίπανση που ενδείκνυται είναι: κοπριά, 1500-1750 γραμ. υπερφωσφορικό του τύπου 0-21-0 και 500-600 γραμ. θειικό κάλιο του τύπου 0-0-50. Άζωτο πρέπει να δίνεται κάθε χρόνο, ενώ φώσφορο και κάλιο ανάλογα με το έδαφος.
Αμπέλι
Η δόση και ο τύπος των λιπασμάτων είναι ανάλογα με το έδαφος. Ενδεικτικά:
α) 500-1000 γραμ. θειικής αμμωνίας (20%) ή 1300 γραμ. νιτρικής άσβεστου (15%) /10 τ.μ. Συνεχίζουμε με 0-200 γραμ. απλού υπερφοσφωρικού (20%) ή 0-100 γραμ. πυκνού υπερφοσφωρικού (40%) /10 τ.μ. και τέλος 400-500 γραμ. θειικού καλίου (48%).
β) Θειική αμμωνία (20%) : 750-1000 γραμ./10 τ.μ. ή 1000-1300 γραμ. νιτρική άσβεστος (15%), 300-400 γραμ. υπερφοσφωρικό απλό (20%) ή 150-200 γραμ. υπερφοσφωρικό πυκνό (40%) και 370-410 γραμ. θειικό κάλιο (48%) και 250-320 γραμ. θειικό μαγνήσιο (25%).
Η αζωτούχος λίπανση πρέπει να γίνεται νωρίς την άνοιξη. Τα αμμωνιακά λιπάσματα και κυρίως η θειική αμμωνία χορηγούνται νωρίτερα και ελαφρώς σκεπάζονται γιατί χρειάζονται περισσότερο χρόνο και νερό για να δράσουν. Τα νιτρικά λιπάσματα χορηγούνται μέχρι νωρίς την άνοιξη γιατί ενεργούν πολύ γρηγορότερα.
Το καλιούχο λίπασμα ενσωματώνεται στο έδαφος τον Ιανουάριο στα βαριά εδάφη και τον Φεβρουάριο στα ελαφρά εδάφη.
Ο φώσφορος χορηγείται το φθινόπωρο.
Για την οργανική λίπανση χρησιμοποιείται κοπριά, κομπόστ, τύρφη και άλλα οργανικά σκευάσματα που υπάρχουν στο εμπόριο.
Βαμβάκι
Δύσκολα τα πράγματα… Η λίπανση εξαρτάται από τη γεωγραφική περιοχή. Ενδεικτικά αλλιώς λιπαίνουμε στη Μακεδονία, αλλιώς στην Στερεά Ελλάδα και διαφορετικά στην Πελοπόννησο. Τα λιπάσματα όμως που χρησιμοποιούνται για το βαμβάκι είναι: τα απλά αζωτούχα, π.χ. θειική αμμωνία , νιτρική αμμωνία κ.α., τα απλά φωσφορικά, π.χ. 0-20-0 και 0-46-0, τα απλά καλιούχα όπως θειικό κάλιο, τα σύνθετα όπως 20-10-10, 16-20-0, 11-15-15 κ.α., τα μικτά λιπάσματα Ν-Ρ-Κ.
Βατόμουρα
Τις μεγαλύτερες απαιτήσεις σε θρεπτικά στοιχεία τα βατόμουρα τις έχουν από την έναρξη της ανθοφορίας έως τη περίοδο βλάστησης των νέων κληματίδων. Οι ετήσιες ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά είναι 30 γραμ. αζώτου, 30 γραμ. φωσφόρου και 50 γραμ. καλίου/10 τ.μ. όταν τα βατόμουρα σας είναι σε περίοδο που δίνουν καρπούς τότε δίνουμε 300-400 γραμ. θειικής αμμωνίας, 200-300 γραμ. υπερφωσφορικό απλό και 160-200 γραμ. θειικό κάλιο/10 τ.μ.
Καλαμπόκι
Χρειάζεται 180-240 γραμ. αζώτου/10 τ.μ., όπου τη μισή δόση την χορηγούμε με αμμωνιακή μορφή κατά τη σπορά και την υπόλοιπη όταν τα φυτά μας φτάσουν σε ύψος 50-60 εκ. Σχετικά με τον φώσφορο, απαιτείται ποσότητα 50-100 γραμ./10 τ.μ. και μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε φωσφορική αμμωνία (20-10-0). Στη περίπτωση έλλειψης καλίου, εφαρμόζουμε 200-250 γραμ. καλίου στα 10 τ.μ.
Μηδική
Η μηδική δεν χρειάζεται αζωτούχο λίπανση αλλά ασβέστιο, φώσφορο και κάλιο. Λιπαίνουμε μόνο σε περίπτωση που τα φυτά μας είναι αδυνατισμένα, σε ποσότητα 50-75 γραμ. νιτρικού ασβεστίου/10 τ.μ. Δεν χρησιμοποιούμε θειική αμμωνία γιατί υπάρχει κίνδυνος να καεί το φύλλωμα. Με φώσφορο και κάλιο τροφοδοτούμε τη μηδική πριν τη σπορά, 60-100 γραμ. φωσφόρου και 120-140 γραμ. καλίου/10 τ.μ.
Φράουλα
Οι βασικές απαιτήσεις της φράουλας σε λίπανση είναι οι εξής: 120-150 γραμ αζώτου, 60-80 γραμ. φωσφόρου, 200-250 γραμ. καλίου και 50-70 γραμ μαγνησίου/10 τ.μ. Το άζωτο και το κάλιο προστίθενται σε 3 δόσεις. Η πρώτη δίνεται με την έναρξη της βλάστησης, ενώ οι άλλες δύο κατά τη πορεία της ανάπτυξης. Ο φώσφορος και το μαγνήσιο δίνονται κατά 60-70% πριν τη φύτευση και το υπόλοιπο αργότερα, αφού φυτεύσουμε. Όπου υπάρχει η δυνατότητα για κοπριά, είναι καλό πριν τη φύτευση και μαζί με 60-80 γραμ. αζώτου και 150-180 γραμ. καλίου/10 τ.μ. Την άνοιξη πριν την άνθηση χρειάζεται να γίνεται επιφανειακή λίπανση με νιτρικό κάλιο. Σε περίπτωση έλλειψης ασβεστίου, γίνεται προσθήκη 5 κιλών ασβεστίου σε κήπο 10 τ.μ.
Ζημιές στο περιβάλλον και στην υγεία του ανθρώπου από τη μη ορθή χρήση των λιπασμάτων
Οι ζημιές από τα χημικά λιπάσματα προκαλούνται από υπερβολική δόση, από τα υπολείμματα τους στο έδαφος και από τη μετακίνηση τους στα νερά (ποτάμι, θάλασσα, λίμνη). Τα νιτρικά άλατα που καταλήγουν στα υπόγεια νερά δεν προέρχονται μόνο από τη ποσότητα του λιπάσματος που δεν «χρησιμοποιήθηκε» αλλά είναι και αποτέλεσμα της αποσύνθεσης φυτικών υπολειμμάτων, οργανικής ουσίας του εδάφους αλλά και από την αποχέτευση ακάθαρτων νερών.
Οι απώλειες αζώτου από τα λιπάσματα δεν είναι όλες οι ίδιες. Η μεγαλύτερη ποσότητα αμμωνίας χάνεται από την ουρία, ενώ μικρότερες ποσότητες χάνονται από τη θειική αμμωνία και τη νιτρική. Οι απώλειες του αζώτου κυμαίνονται γύρω στο 20-30%.
Εκτός από τα χημικά λιπάσματα, το περιβάλλον ρυπαίνουν και τα οργανικά. Η απώλεια των θρεπτικών συστατικών είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τον τύπο εδάφους αλλά και με τον τρόπο χρήσης των λιπασμάτων. Τα ελαφρά εδάφη επιτρέπουν πιο εύκολα τη μετακίνηση των νιτρικών και κατά συνέπεια την ρύπανση των υπόγειων νερών, ενώ τα θρεπτικά που καταλήγουν στις λίμνες και στα ποτάμια διαταράσσουν την ισορροπία στο οικοσύστημα και παρατηρείται αύξηση του πληθυσμού κάποιων οργανισμών.
Η έντονη προσθήκη λιπασμάτων στο έδαφος οδηγεί σε υψηλή περιεκτικότητα ορισμένων στοιχείων, στα φυτά έχουμε τοξικές πυκνότητες με αποτέλεσμα τα παραγόμενα προϊόντα να είναι ακατάλληλα για κατανάλωση. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται πιο συχνά με τη προσθήκη αζωτούχων λιπασμάτων, όπου στα φυτά συσσωρεύεται ποσότητα νιτρικών αλάτων οι οποίες δεν μεταβολίζονται. Σε καλλιέργειες με αυξημένη επιφάνεια φυλλώματος, π.χ. μαρούλι, η ποσότητα των νιτρικών αλάτων είναι αρκετά μεγαλύτερη.
Σημαντικό ρόλο παίζει και το μέρος του φυτού που είναι για κατανάλωση. Η περιεκτικότητα των νιτρικών είναι πάντοτε μεγαλύτερη στους βλαστούς και στα φύλλα και λιγότερο στους καρπούς.
Έχει παρατηρηθεί ότι οι καλλιέργειες με μικρή βλαστική περίοδο, οι πρώιμες ποικιλίες λαχανικών αλλά και η ανεπαρκής ένταση φωτισμού (στα θερμοκήπια κυρίως) είναι αιτίες για περισσότερα νιτρικά.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση με απόφαση της έχει ορίσει ότι το νερό που καταναλώνεται από ανθρώπους και ζώα δεν πρέπει να περιέχει περισσότερο από 11,3 mg/lit νιτρικό άζωτο.
H ορθολογική χρήση της λίπανσης μειώνει σημαντικά τις επιπτώσεις ενώ αυξάνει και την αποδοτικότητα των λιπασμάτων. Η λίπανση πρέπει να γίνεται με βάση τις οδηγίες και τις συμβουλές των υπευθύνων, να μην χορηγούνται δόσεις παραπάνω από τις αναγκαίες για τα φυτά, η αζωτούχος λίπανση στα αμμώδη(ελαφριά) εδάφη να χορηγείται με πολλές μικρές δόσεις και ανάλογα με την ανάπτυξη των φυτών, η ποσότητα λίπανσης το φθινόπωρο και τον χειμώνα να περιορίζεται(κυρίως όταν ο κήπος μας είναι σε ακάλυπτη έκταση) γιατί το 90% των απωλειών του αζώτου εμφανίζεται αυτούς τους μήνες, να γίνεται άμεση ενσωμάτωση των λιπασμάτων στο έδαφος, να γίνεται σωστή αντιμετώπιση ασθενειών, εχθρών, ζιζανίων γιατί συμβάλει στη καλύτερη αξιοποίηση των θρεπτικών συστατικών των λιπασμάτων, να χρησιμοποιούνται αζωτούχα λιπάσματα βραδείας αποδέσμευσης (δράση αρκετών μηνών και χωρίς τον κίνδυνο εγκαυμάτων).
Σοφία Παπάζογλου για το 2019.kalliergo.gr
Τεχνολόγος Γεωπόνος Msc “Διαχείριση Περιβάλλοντος”
