Βιομηχανικά λιπάσματα και λίπανση με κοπριά, κομπόστ, τύρφη, χλωρή λίπανση, αμειψισπορά, χώματα

Ενώ... στον κήπο μας ταυτόχρονα με τα οργανικά λιπάσματα μπορούμε να προσθέσουμε και θειική αμμωνία και καλιούχα λιπάσματα. Επίσης, αν αποφασίσουμε να προσθέσουμε κοπριά και νιτρικά λιπάσματα πρέπει να περιμένουμε 3-4 εβδομάδες μεταξύ των εφαρμογών τους. Τέλος, κοπριά ή ούρα με οργανικά υπολείμματα δεν πρέπει ταυτόχρονα με κάποιο ασβεστούχο λίπασμα αλλά περιμένουμε 8-12 εβδομάδες το λιγότερο.

Κάποια παραδείγματα, για να μην "καούμε"...

Η κοπριά μπορεί να αναμιχθεί με θειική αμμωνία, με χλωριούχο κάλιο, με θειικό κάλιο, με θειικό καλιομαγνήσιο και με ούρα. Δεν μπορεί να αναμιχθεί με ουρία, νιτρική αμμωνία, ασβεστονιτρική αμμωνία, νιτρικό ασβέστιο και σκουριά.

Η θειική αμμωνία μπορεί να αναμιχθεί με υπερφωσφορικό, με χλωριούχο κάλιο, με θειικό κάλιο, με θειικό καλιομαγνήσιο και με κοπριά. Δεν κάνει να αναμιχθεί με κυαναμίδη ασβεστίου, ασβεστονιτρική αμμωνία, με νιτρικό ασβέστιο, με ούρα και σκουριά.

Η νιτρική αμμωνία αναμιγνύεται άμεσα πριν τη χρήση με θειική αμμωνία, με ουρία και θειικό κάλιο. Ενώ δεν μπορεί να αναμιχθεί με κυαναμίδη ασβεστίου, με ασβεστονιτρική αμμωνία, με νιτρικό ασβέστιο, με υπερφωσφορικό, με χλωριούχο κάλιο, με θειικό καλιομαγνήσιο, κοπριά, ούρα και σκουριά.

Το νιτρικό ασβέστιο δεν αναμιγνύεται με κάποιο. Δεν συνηθίζεται η ανάμιξη του ούτε με οξείδιο του ασβεστίου, ούτε με ασβεστίτη, ούτε με σκουριά.

Το χλωριούχο κάλιο αναμιγνύεται με θειική αμμωνία, με υπερφωσφορικό, με θειικό καλιομαγνήσιο, κοπριά και ούρα. Δεν ταιριάζει με νιτρική αμμωνία και νιτρικό ασβέστιο. Μπορεί όμως να αναμιχθεί άμεσα πριν τη χρήση με κυαναμίδη ασβεστίου, ουρία, ασβεστονιτρική αμμωνία, θειικό κάλιο και σκουριά.

Το θειικό κάλιο αναμιγνύεται με θειική αμμωνία, ουρία, υπερφωσφορικό, κοπριά, ούρα και σκουριά. Δεν κάνει να αναμίξουμε με κυαναμίδη ασβεστίου, ασβεστονιτρική αμμωνία και νιτρικό ασβέστιο.

Δεν συνεχίζω γιατί κάποια θα επαναλαμβάνονται...

Βιομηχανικά λιπάσματα

Τα βιομηχανικά λιπάσματα, ανάλογα με την αμεσότητα της χρήσης τους διακρίνονται σε βασικά και επιφανειακά. Τα βασικά λιπάσματα χρησιμοποιούνται πριν τη σπορά ή τη φύτευση για τα ετήσια φυτά και πριν την έναρξη της βλάστησης για τα πολυετή. Βασικά λιπάσματα είναι η θειική αμμωνία, η ουρία, το θειικό κάλιο κ.α. Τα επιφανειακά λιπάσματα είναι αυτά που χρησιμεύουν συμπληρωματικά για το άζωτο και για το κάλιο κατά τη διάρκεια ανάπτυξης των φυτών. Τέτοια λιπάσματα είναι το νιτρικό ασβέστιο, η νιτρική αμμωνία, το νιτρικό κάλιο κ.α.

Και πάμε να δούμε τις κατηγορίες τους...

Αζωτούχα λιπάσματα

Τα αζωτούχα λιπάσματα με τη μορφή του αμμωνίου χρησιμοποιούνται στα αλκαλικά εδάφη ενώ με την νιτρική μορφή στα όξινα εδάφη.

Τα κυριότερα αζωτούχα λιπάσματα είναι:

1. Θειική αμμωνία (NH₄)₂SO₄: περιέχει άζωτο 21%. Είναι το πιο συνηθισμένο βασικό λίπασμα και χρησιμοποιείται πριν τη σπορά ή τη φύτευση. Η συστηματική χρήση του συγκεκριμένου λιπάσματος προκαλεί στο έδαφος οξίνιση διότι το αμμωνιακό άζωτο δεν απομακρύνεται εύκολα ούτε με το νερό της βροχής και δεν είναι και αφομοιώσιμο άμεσα από τα φυτά. Χρησιμοποιείται σε ασβεστούχα εδάφη και όχι σε όξινα.
2. Νιτρική αμμωνία NH₄NO₃: περιέχει άζωτο 33,3%. Προκαλεί επίσης οξίνιση στο έδαφος και για να το αποφύγουμε συνιστάται η χρησιμοποίηση ασβεστόλιθου και σε ποσότητα μέχρι 500 γραμ. σε 1 κιλό νιτρικής αμμωνίας.
3. Ασβεστούχος νιτρική αμμωνία NH₄NO₃+CaCO₃: περιέχει άζωτο 15,5-20,6%. Είναι επιφανειακό λίπασμα και χρησιμοποιείται για συμπλήρωμα στην αζωτούχο θρέψη.
4. Νιτροθειική αμμωνία NH₄NO₃+(NH₄)₂SO₄: περιέχει άζωτο 26% και θείο 16%. Το λίπασμα είναι παρόμοιο με τη νιτρική αμμωνία, όσον αφορά τη συμπεριφορά του στο έδαφος.
5. Νιτρικό νάτριο NaNO₃: περιέχει άζωτο 16% και είναι άμεσα αφομοιώσιμο από τα φυτά, δεν συγκρατείται στο έδαφος και ξεπλένεται εύκολα με το νερό της βροχής. Είναι βασικό λίπασμα και χρησιμοποιείται πάρα πολύ για τα λαχανικά, το σιτάρι και το κριθάρι.
6. Νιτρικό ασβέστιο Ca(NO₃)₂: περιέχει άζωτο 15,5% και ασβέστιο 19,5%. Το χρησιμοποιούμε για επιφανειακή λίπανση, είναι το λίπασμα που προσλαμβάνεται από τα φυτά τις περιόδους ξηρασίας και είναι ωφέλιμο πολύ. Συνιστάται η χρήση του σε μη ασβεστούχα εδάφη.
7. Ουρία CO(NH₂)₂: περιέχει το περισσότερο άζωτο από όλα, 45-46%, είναι οργανικό λίπασμα, ευδιάλυτο, το άζωτο αλλάζει μορφή γρήγορα από αμμωνιακό σε νιτρικά άλατα και στο έδαφος έχει όξινη επίδραση. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή η χρήση του εξαιτίας της μεγάλης περιεκτικότητας σε άζωτο.

Φωσφορούχα λιπάσματα

Τα φωσφορούχα λιπάσματα χρησιμοποιούνται είτε πριν τη σπορά είτε πριν τη φύτευση, με εξαίρεση το φωσφορικό οξύ.

Τα κυριότερα φωσφορούχα λιπάσματα είναι:

1. Φωσφορικό οξύ H₃PO₄: περιέχει φώσφορο 55%. Χρησιμοποιείται κατά βάση στα αλκαλικά εδάφη πάντα με το νερό άρδευσης/ποτίσματος, όχι μόνο του (είναι οξύ με μεγάλη περιεκτικότητα σε φώσφορο και ιδιαίτερα δραστικό). Μειώνει το ph του εδάφους και αυξάνει τη διαλυτότητα των ιχνοστοιχείων ψευδαργύρου, σιδήρου και μαγγανίου.
2. Υπερφωσφορικά απλά Ca(H₂PO₄)₂+CaSO₄: περιέχουν φώσφορο 18-22% και αποτελούνται από μίγμα φωσφορικού μονοασβεστίου και θειικού ασβεστίου και μικρές ποσότητες αλάτων σιδήρου, αργιλίου και μαγνησίου.
3. Υπερφωσφορικά σύνθετα Ca(H₂PO₄)+CaSO₄: είναι όμοια με τα απλά αλλά πιο πυκνά. Περιέχουν 46-47% φώσφορο και η συμπεριφορά τους στο έδαφος είναι ίδια με εκείνη των απλών.
4. Υπερφωσφορικό με αμμωνία NH₄H₂PO₄+(NH₄)₂SO₄: περιέχει άζωτο 16% και φώσφορο 20%.
5. Φωσφορικό διασβέστιο Ca(HPO₄)₂: περιέχει φώσφορο 38-40% φώσφορο, συνίσταται για όλα τα εδάφη αλλά προτιμάται κυρίως στα όξινα.
6. Βασική σκουριά CaNaPO₄+CaSO₄: χρησιμοποιείται ως βελτιωτικό λίπασμα για τα όξινα εδάφη.

Καλιούχα λιπάσματα

Τα καλιούχα λιπάσματα εφαρμόζονται στη βασική λίπανση.

Τα κυριότερα καλιούχα λιπάσματα είναι:

1. Χλωριούχο κάλιο KCl: περιέχει κάλιο 54% και 4% χλωριούχο νάτριο(NaCl). Το εφαρμόζουμε 2-3 εβδομάδες πριν τη σπορά ή τη φύτευση αλλά με προσοχή διότι πολλές καλλιέργειες είναι ευαίσθητες στο χλώριο.
2. Θειικό κάλιο K₂SO₄: περιέχει κάλιο 54%, έχει να κάνει με τη ποιότητα των καρπών και με το χρώμα των ανθέων.
3. Νιτρικό κάλιο KNO₃: περιέχει 44% κάλιο και 13% άζωτο. Αφομοιώνεται κατευθείαν από τα φυτά αλλά εφαρμόζεται μέσω της υδρολίπανσης.
4. Θειικό καλιομαγνήσιο K₂SO₄+MgSO₄: περιέχει κάλιο 18%, μαγνήσιο 11% και θείο 18%. Διαλύεται εύκολα στο έδαφος και είναι κατάλληλο για όλα τα εδάφη.
5. Μεταφωσφορικό κάλιο K₃PO₄: περιέχει κάλιο 33% και φώσφορο 27%.

Μαγνησιούχα λιπάσματα

Σε όξινα εδάφη χρησιμοποιούμε δολομίτη ενώ σε αλκαλικά θειικό μαγνήσιο, κιζερίτη, θειικό καλιομαγνήσιο και άλατα EPSOM. Για διαφυλλικές λιπάνσεις όμως προτιμώνται τα νιτρικό μαγνήσιο και θειικό μαγνήσιο σε συγκέντρωση 1%.

Τα κυριότερα είναι:

1. Κιζερίτης MgSO₄2H₂O: το πιο γνωστό λίπασμα του μαγνησίου, συνδυάζεται καλά και με άλλα λιπάσματα και ενδείκνυται για βιολογική καλλιέργεια. Έχει μεγάλη σημασία για το χρώμα των φύλλων.
2. Δολομίτης CaMg(CO₃)₂: μπορεί να συνδυαστεί με θειούχα λιπάσματα.
3. Άλατα EPSOM MgSO₄7H₂O: στην ουσία είναι αποτοξινωτικό άλας και χρησιμοποιείται όταν παρατηρούμε ανεπάρκεια μαγνησίου. Έχει και άλλες ιδιότητες και χρησιμοποιείται στην ιατρική αλλά και στην καθαριότητα.

Θειούχα λιπάσματα

Χρησιμοποιούνται κατά βάση για τη βελτίωση της αλκαλικότητας του εδάφους. Το πιο γνωστό είναι το στοιχειακό θείο και ορισμένα παράγωγα του, όπως το θειικό οξύ(H₂SO₄), θειικό αργίλιο [Al₂(SO₄)₃], θειικός σίδηρος [Fe₂(SO₄)₃] και γύψος.

Λιπάσματα ιχνοστοιχείων

Τα ιχνοστοιχεία βρίσκονται στο έδαφος σε ποσότητες ικανοποιητικές για την ανάπτυξη των φυτών ή χορηγούνται με τις λιπάνσεις. Σε περίπτωση που οι συγκεντρώσεις τους ξεπεράσουν τα επιτρεπόμενα όρια, επιδρούν τοξικά για τα φυτά και για αυτό δεν πρέπει να υπερβαίνουμε τη κατάλληλη ποσότητα. Τα κυριότερα στοιχεία είναι: σίδηρος, μαγγάνιο, χαλκός, ψευδάργυρος, μολυβδαίνιο, βόριο, κοβάλτιο και χλώριο.

Σιδηρούχα λιπάσματα

Η έλλειψη του σιδήρου στα φυτά αντιμετωπίζεται είτε με προσθήκη σιδηρούχων λιπασμάτων είτε με τον ψεκασμό των φύλλων με διάλυμα. Ο ψεκασμός του φυλλώματος είναι πιο αποτελεσματικός, ενώ οι οργανικές μορφές του σιδήρου δίνουν καλύτερα αποτελέσματα όταν χορηγούνται στο έδαφος.

Τα κυριότερα σιδηρούχα λιπάσματα είναι:

1. Θειικός σίδηρος [FeSO₄7H₂O]: χρησιμοποιείται για να ψεκάζουμε τα φύλλα με διάλυμα συγκέντρωσης 4-6%.
2. Χηλικές ενώσεις του σιδήρου: πρόκειται για ενώσεις που όταν τις προσθέσουμε στο έδαφος παραμένουν αφομοιώσιμες για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η κατάλληλη ποσότητα για δένδρα είναι 10-20 γραμ./ δένδρο, όταν την χορηγούμε στο έδαφος ενώ για εφαρμογή στα φύλλα είναι 0,5- 1 γραμ./10 τ.μ. Οι πιο αποτελεσματικές ενώσεις και ευρέως χρησιμοποιούμενες είναι: Fe-EDTA για όξινα εδάφη, Fe-HEDTA πιο αποτελεσματικό σε ασβεστούχα εδάφη, Fe-DTPA ανθεκτικό σε ασβεστούχα εδάφη και Fe-EDDHA το οποίο προτιμάται στα ασβεστούχα λόγω της σταθερότητας του. Οι πρώτες τρεις ενώσεις προκαλούν τοξικότητα οπότε προσοχή στη δοσολογία.

Ψευδαργυρούχα λιπάσματα

Οι χηλικές μορφές είναι αποτελεσματικές στο έδαφος, όμως υπάρχει η πιθανότητα σε πολύ όξινα εδάφη να έχουμε ψευδάργυρο αλλά όχι σε αφομοιώσιμη μορφή και να προκληθεί τοξικότητα. Η χρησιμοποίησης φυτοφαρμάκων που περιέχουν Zn πολλές φορές φτάνει για να καλύψει τις ανάγκες των φυτών. Έλλειψη ψευδαργύρου συχνά παρουσιάζεται στο καλαμπόκι, στη ροδακινιά και στα εσπεριδοειδή.

Τα κυριότερα ψευδαργυρούχα λιπάσματα είναι:

1. Θειικός ψευδάργυρος [ ZnSO₄7H₂O]: χορηγείται είτε από το έδαφος σε ποσότητα 5- 10 γραμ./ 10 τ.μ. είτε με ψεκασμό με διάλυμα 5 γραμ. θειικού ψευδαργύρου και 2,5 γραμ. σβησμένης άσβεστου σε 1 κιλό νερό.
2. Άλλες μορφές που χρησιμοποιούνται είναι: Zn-EDTA, ZnO, ZnCO₃, Zn(PO₄)₂.

Μαγγανιούχα λιπάσματα

Περισσότερο χρησιμοποιείται το θειικό μαγγάνιο MnSO₄, που είτε το προσθέτουμε είτε το ψεκάζουμε. Κατά τον ψεκασμό χρησιμοποιείται η ένωση αυτή σε περιεκτικότητα 0,6-1,2% με Ca(OH)₂. Η ποσότητα που χρησιμοποιείται στο έδαφος κυμαίνεται μεταξύ 4-40 γραμ./10 τ.μ.

Χαλκούχα λιπάσματα

Το πιο σύνηθες είναι ο θειικός χαλκός [CuSO₄5H₂O]. Οι ποσότητες που προσθέτουμε στο έδαφος είναι μεταξύ 7 και 14 γραμ./10 τ.μ. Από τις οργανικές μορφές η περισσότερο χρησιμοποιούμενη είναι η Cu-EDTA.

Βοριούχα λιπάσματα

Κάθε χρόνο απομακρύνεται από το έδαφος ποσότητα βορίου 0,02-0,6 γραμ./10 τ.μ. Με το στοιχείο αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή διότι η απαιτούμενη ποσότητα και η ποσότητα που προκαλεί τοξικότητα είναι πολύ "κοντά". Επίσης, ενώσεις βορίου χρησιμοποιούνται σαν ζιζανιοκτόνα.

Τα κυριότερα βοριούχα λιπάσματα είναι:

1. Βόρακας [Na₂B₄O₇10H₂O]: περιέχει 16% βόριο. Η συνιστώμενη δόση είναι 10-40 γραμ. Β/10 τ.μ. Όταν ψεκάζουμε το φύλλωμα μας χρησιμοποιούμε τη μισή ποσότητα αλλά βέβαια προτιμάμε τη λίπανση στο έδαφος λόγω ότι διαρκεί περισσότερο.
2. Κολεμανίτης [Ca₂B₆O₁₁5H₂O]: προτιμάται σε αμμώδη εδάφη λόγω ότι είναι λιγότερο διαλυτός από τον βόρακα.
3. Υγρά βοριούχα λιπάσματα: τα χρησιμοποιούμε για τους ψεκασμούς κατά βάση αλλά μπορούν να προστεθούν και στο έδαφος.

Μολυβδαινιούχα λιπάσματα

Οι λιπάνσεις με αυτά τα λιπάσματα επαναλαμβάνονται κάθε 3-5 χρόνια.

Τα κυριότερα μολυβδαινιούχα λιπάσματα είναι:

1. Μολυβδαινικό αμμώνιο (NH₄)₂MoO₄.: λευκοί κρύσταλλοι που διαλύονται στο νερό.
2. Μολυβδαινικό νάτριο (Na₂MoO₄): η δοσολογία για ψεκασμό σε κήπο 10 τ.μ. είναι 0,018- 0,036 γραμ. Αντίστοιχη ποσότητα χρησιμοποιούμε και για το έδαφος.

Κοβαλτιούχα λιπάσματα

Το κοβάλτιο (Co), προστίθεται με φωσφορικό λίπασμα, κοβαλτιωμένο υπερφωσφορικό. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε ποσότητα 5 γραμ./10 τ.μ.

Χλωριούχα λιπάσματα

Το χλωριούχο κάλιο (KCl) είναι λίπασμα μεγάλης περιεκτικότητας σε κάλιο και δεν είναι ιδιαίτερα εύκολο να χρησιμοποιηθεί εξαιτίας της συγκέντρωσης σε χλώριο. Το χλωριούχο αμμώνιο ( NH₄Cl) προέρχεται από τη σήψη αζωτούχων οργανικών ενώσεων.

Οργανικά λιπάσματα και λίπανση

Η οργανική ουσία του εδάφους είναι τα υπολείμματα, φυτικά και ζωικά, που βρίσκονται σε διάφορα στάδια αποσύνθεσης. Τα υπολείμματα αυτά προέρχονται από προηγούμενες καλλιέργειες, από τους μικροοργανισμούς του εδάφους καθώς και από τη προσθήκη οργανικών λιπασμάτων. Η οργανική ουσία, κάθε χρόνο μειώνεται και αν αυτή διαφορά δεν συμπληρώνεται, τότε βαθμιαία η παραγωγικότητα του εδάφους μας υποβαθμίζεται. Οι κυριότερες πηγές εμπλουτισμού του εδάφους με οργανική ουσία είναι: χρήση κοπριάς ή κομπόστ, χρήση τύρφης, η χλωρή λίπανση και η κατάλληλη αμειψισπορά. Πάμε να τα δούμε αναλυτικά..

Κοπριά

Η κοπριά προέρχεται από την ανάμιξη στερεών και υγρών περιττωμάτων ζώων μαζί με υλικό όπως σανό, άχυρο και άλλα. Η λιπαντική του αξία είναι μεγάλη αλλά εξαρτάται κυρίως από το είδος του ζώου, τις συνθήκες διατήρησης και κατάλληλης χρήσης.

Η "ώριμη" κοπριά πρέπει να περάσει τη φάση της ζύμωσης, η οποία διαρκεί 3-4 μήνες. Είναι η περίοδος που η κοπριά χωνεύεται και η χώνεψη γίνεται σε σωρούς. Για να αποφύγουμε την απώλεια αζώτου, σκεπάζουμε τον σωρό με λεπτό στρώμα χώματος και κατά διαστήματα τη βρέχουμε με υγρά απόβλητα ζώων. Αφού τη σκορπίσουμε στον κήπο μας, την παραχώνουμε με όργωμα (όσο μπορούμε) για να μην χάσει τις ιδιότητες της σαν λίπασμα. Αν το χώμα μας είναι ελαφρύ, πρέπει να τη παραχώσουμε πιο βαθιά.

Για να τη συντηρήσουμε καλά αλλά και για να χωνευτεί είναι καλό η κοπριά να είναι μέσα σε λάκκο, στον οποίο φτιάχνουμε διαδοχικά στρώματα κοπριάς (30- 40 εκατοστά) και ενδιάμεσα έχουμε λεπτά στρώματα χώματος, στα οποία σκορπάμε επιφανειακά υπερφωσφορικό λίπασμα σε ποσότητα 6-8 κιλά/ m². Μετά το γέμισμα του λάκκου, την διαβρέχουμε με υγρά ζώων, αν μπορούμε ειδάλλως χρησιμοποιούμε διάλυμα 400 γραμ. θειικής αμμωνίας σε 10 λίτρα νερού. Μετά από 5-6 μήνες η κοπριά είναι έτοιμη για χρήση, όμως γύρω στις 15 ημέρες πριν τη χρησιμοποιήσουμε την βγάζουμε από τον λάκκο και την αφήνουμε να στεγνώσει (η κοπριά δεν πρέπει να χρησιμοποιείται νωπή γιατί παράγεται αμμωνία και προκαλεί τοξικότητα). Ταυτόχρονα, την αναμιγνύουμε με υπερφωσφορικό(0-20-0) και η συνήθης ποσότητα είναι 0,015-0,20 κιλά λιπάσματος/ κιλό κοπριάς.

Η σωστή χρήση της κοπριάς βελτιώνει τις φυσικές ιδιότητες του εδάφους, τη παραγωγικότητα του και γίνεται καλύτερη αξιοποίηση των ανόργανων λιπασμάτων. Η κοπριά περιέχει αρκετό άζωτο και η χρήση της σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να κάψει τις καλλιέργειες μας και ειδικά στην αρχή της βλάστησης.

Κομπόστ

Είναι οργανικό, εδαφοβελτιωτικό, λιπαντικό και παρασκευάζεται από οργανικά υλικά. Σε σύγκριση με τη κοπριά αποδεσμεύεται πιο γρήγορα και μπορεί να χρησιμοποιηθεί όχι μόνο σαν βασικό λίπασμα αλλά και σαν συμπληρωματικό.

Υλικά που χωνεύει το κομπόστ:

Ρίζες από λαχανικά και λουλούδια, χλωρά χόρτα αλλά επειδή περιέχουν πολύ νερό και άζωτο πρέπει να χρησιμοποιούμε μικρή ποσότητα ή να τα ξηραίνουμε.

Επίσης, κλαδιά και φλούδες που πρέπει να τα κόβουμε πολύ καλά και να αναμιγνύονται με άλλα υλικά στο κομπόστ, κλαδιά και φλούδες από έλατο, πεύκο και κυπαρίσσι, με προσοχή όμως γιατί σαπίζουν δύσκολα λόγω της ρετσίνης που περιέχουν.

Φύλλα από καστανιά και καρυδιά σε μικρές ποσότητες.

Ακόμα, πριονίδια, ροκανίδια, άχυρα και ξερόχορτα πάντα μαζί με χλωρή μάζα διότι περιέχουν διοξείδιο του άνθρακα.

Υπολείμματα από φρούτα και λαχανικά, καφέ, τσάι, φλούδες από κρεμμύδια, πατάτες, καρότα όπου αποτελούν και τα βασικά υλικά του κομπόστ αφού περιέχουν βιταμίνες και ιχνοστοιχεία.

Επιπλέον, φλούδες από πορτοκάλια, μπανάνες, λεμόνια, διάφορα μάλλινα, τρίχες, στάχτη (περιέχει κάλιο), μαραμένα λουλούδια.

Τέλος, κοπριά από ζώα στάβλου (μικρές ποσότητες ή ραντισμένα με νερό), κρεατικά, ψαρικά και άλλα αποφάγια της κουζίνας, αφού τα έχουμε βράσει!

Εντελώς ακατάλληλα υλικά για κομπόστ είναι οι πέτρες, μέταλλα, πλαστικό, γυαλί, λάδι και χρώματα.

Εικόνα 2. Παρασκευή κομπόστ σε κήπο.

Κόβουμε τα υλικά σε όσο πιο μικρά κομμάτια γίνεται, απλώνουμε κλαδιά πάνω στο χώμα, απλώνουμε τα υλικά ανακατεμένα σε λεπτά στρώματα και τα καταβρέχουμε με τσουκνιδόζουμο αραιωμένο 1:10. Τα τελευταία χρόνια, χρησιμοποιείται για γρήγορο σάπισμα μια σκόνη, η Fertozan που περιέχει μικρόβια τα οποία ενεργοποιούνται όταν τα ρίξουμε στο κομπόστ.

Η θέση του κομπόστ στον κήπο μας: πρέπει από την αρχή να έχουμε αποφασίσει τη μόνιμη θέση του γιατί δεν γίνεται να το μετακινούμε, να γνωρίζουμε τι είδους κομπόστ θέλουμε και ποιες- πόσες ουσίες θα χρησιμοποιήσουμε. Το κομπόστ δεν μπορεί να βρίσκεται στο κέντρο του κήπου μας γιατί μας εμποδίζει, οπότε προτιμάμε τις γωνίες του κήπου που δεν μας χρησιμεύουν κάπου. Όμως, στη γωνία αυτή θα ήταν καλό να υπάρχει ένας θάμνος ή ένα δέντρο για να ρίχνει τη σκιά του στο κομπόστ, τουλάχιστον το απόγευμα γιατί αλλιώς οι οργανικές ουσίες θα μετατραπούν σε "φωλιά" ανεπιθύμητων επισκεπτών και είναι κάτι που δεν το θέλουμε. Από κει και πέρα, για καλλωπιστικούς λόγους, μπορούμε να φυτέψουμε κάποια φυτά πολυετή ή θάμνους για να προστατεύεται το κομπόστ μας από τον αέρα. Αν και όταν αρχίσει η κακοσμία ρίχνουμε λίγη σβησμένη άσβεστο σε σκόνη ή μπορούμε να σκεπάσουμε το κομπόστ με πλαστικό υλικό, σκούρου χρώματος, για να διατηρηθεί η θερμοκρασία σταθερή. Τα καλοκαίρια το καταβρέχουμε με νερό για να έχουμε την υγρασία που απαιτείται και για αερίζεται σωστά ανοίγουμε μια τρύπα στο κέντρο του κομπόστ, με κοντάρι σκούπας ή με ότι άλλο σας βρίσκετε, και βάζουμε πλαστικό σωλήνα, που του έχουμε κάνει τρυπίτσες με τρυπάνι, μήκους 80-100 εκατοστών και διαμέτρου 12 εκατοστά.

Υπάρχουν κομποστοποιητές στην αγορά και οι τιμές τους κυμαίνονται από 50 ευρώ μέχρι 110 ευρώ. Υπάρχουν και άλλοι πιο ακριβοί αλλά δεν νομίζω ότι χρειάζεται...

Διαδικασία κομποστοποίησης: αρχικά οι μικροοργανισμοί διασπούν ουσίες, όπως τις πρωτεΐνες, τα αμινοξέα, τα λίπη και τους υδατάνθρακες. Μετά από 3-4 μέρες η θερμοκρασία έχει φτάσει στους 60⁰C, όπου και συνεχίζεται η διαδικασία της αποσύνθεσης από τους μικροοργανισμούς. Στη φάση αυτή είναι απαραίτητο ένα θερμόμετρο εδάφους για τη σωστή παρακολούθηση της θερμοκρασίας στο εσωτερικό του κομπόστ. Ύστερα από 3-4 εβδομάδες η θερμοκρασία πέφτει στους 50⁰C και βλέπουμε στο κομπόστ ίνες λευκές, που δεν είναι τίποτα άλλο από μύκητες. Με το πέρας αυτών των εβδομάδων την εμφάνιση τους κάνουν οι γαιοσκώληκες που είναι ο μεγαλύτερος και σπουδαιότερος αντιπρόσωπος των ωφέλιμων του εδάφους. Η έλλειψη οξυγόνου προκαλεί σαπίλα με άσχημη μυρωδιά, όταν έχουμε περίσσεια νερού.

Εικόνα 3. Πως έχουν διαμορφωθεί οι στρώσεις του κομπόστ εσωτερικά, στο περίπου...

Είναι έτοιμο το κομπόστ; Ένα τεστ που μας έμαθαν στη σχολή ήταν το εξής: σε ένα τετράγωνο κουτί από φελιζόλ ή παλιό πιάτο βαθύ βάζουμε κοσκινισμένη κοπριά από το κομπόστ, το καταβρέχουμε και στη συνέχεια φυτεύουμε σπόρους κάρδαμου (φυτρώνει γρήγορα και είναι δείκτης ακραίων φαινομένων) και τους σκεπάζουμε με ένα λεπτό στρώμα κοπριάς. Το τοποθετούμε σε ζεστό μέρος και το σκεπάζουμε με γυαλί ή με κάποιο διαφανές πλαστικό για να μην χάνεται η υγρασία. Σε περίπτωση που το κομπόστ είναι έτοιμο, μετά από 3-4 μέρες οι σπόροι του κάρδαμου θα έχουν φυτρώσει, θα είναι πράσινοι και ζωηροί. Εάν όμως φυτρώσουν και είναι με αραιά και κίτρινα φυλλαράκια, τότε το κομπόστ δεν είναι έτοιμο και πρέπει να περιμένουμε και άλλο...

Τύρφη

Η τύρφη είναι οργανικό υλικό που περιέχει σε ξηρή μορφή πάνω από 50% οργανική ουσία. Το χρησιμοποιούμε σαν εδαφοβελτιωτικό αλλά και σαν υπόστρωμα για τη παρασκευή κομπόστ. Την διακρίνουμε σε μαύρη και ανοιχτού χρώματος. Η μαύρη τύρφη έχει ph 5,1-6,1 και προσφέρει στο έδαφος καλή στράγγιση και καλό αερισμό. Είναι κατάλληλη κυρίως για ανθοκομικά και οπωροκηπευτικά και μπορεί να αντικαταστήσει τη κοπριά σε ποσότητα 3-4 φορές μεγαλύτερη. Η τύρφη ανοιχτού χρώματος χρησιμοποιείται στα ανθοκομικά αλλά σε γλάστρα αλλά και ως ύλη στη παρασκευή κομπόστ.

Εικόνα 4. Τύρφη μαύρου χρώματος.

Εικόνα 5. Τύρφη ανοιχτού χρώματος.

Χλωρή λίπανση

Τι είναι χλωρή λίπανση; Είναι η ενσωμάτωση φυτών στη καλλιέργεια μας με σκοπό να βελτιώσουμε το έδαφος μας. Συνήθως τα φυτεύουμε το φθινόπωρο. Φυτά που χρησιμοποιούνται για χλωρή λίπανση είναι τα κουκιά, ο βίκος, το ετήσιο τριφύλλι κ.α. Ο βίκος είναι κατάλληλος για ασβεστούχα εδάφη, τα κουκιά για ασβεστούχα και βαριά εδάφη και η σπορά γίνεται το φθινόπωρο, το ετήσιο τριφύλλι κάνει για ελαφρά εδάφη και σπέρνεται τέλος καλοκαιριού. Για να λειτουργήσει η χλωρή λίπανση προς όφελος των φυτών μας θα πρέπει να ποτίζουμε λίγο παραπάνω, ειδικά σε περιοχές που δεν βρέχει πολύ, γιατί υπάρχει η πιθανότητα να προκληθεί οξύτητα στο έδαφος.

Τη χλωρή λίπανση μπορείτε να την έχετε εσείς που έχετε κήπους αλλά και μέσα στις γλάστρες σας μπορείτε να φυτέψετε, όχι πολλά όμως... και η γλάστρα να είναι το μεγάλο μέγεθος...

Αμειψισπορά

Είναι η εναλλαγή καλλιεργειών με σκοπό να διατηρήσουμε την οργανική ουσία αλλά και τις φυσικές ιδιότητες του εδάφους μας. Μπορεί να εφαρμοστεί σε κήπο και χωράφι πιο εύκολα αλλά για εσάς που έχετε γλάστρες σε μπαλκόνι δεν νομίζω ότι μπορείτε...

Σημαντικό ρόλο στην αμειψισπορά παίζουν γενικά η λίπανση αλλά και η καλλιέργεια που είχαμε πριν. Σε ένα σωστό πρόγραμμα αμειψισποράς πρέπει να περιλαμβάνουμε φασόλια, βίκο, κουκιά, τριφύλλι κ.α.(τα γνωστά μας ψυχανθή). Υπάρχουν τρεις βασικές ομάδες που πρέπει να εναλλάσσουμε στο έδαφος: 1. τα φυτά συσσώρευσης που είναι τριφύλλι, μηδική και γενικά τα ψυχανθή διότι επιδρούν θετικά στη παραγωγική ικανότητα του εδάφους, 2. τα φυτά αδρανή, που είναι τα δημητριακά και τα αξιοποιούμε σε μεταβατική περίοδο και 3. τα φυτά καταναλωτές που είναι τα κηπευτικά, το καλαμπόκι, το βαμβάκι κ.α. Να έχετε υπόψη ότι η αμειψισπορά συμβάλει και στη βιολογική καταπολέμηση εχθρών και ασθενειών.

Ένα παράδειγμα αμειψισποράς είναι το εξής:

1ος χρόνος: φασόλι, μπιζέλι, αγγούρι, πράσο, σέλινο, σπανάκι, τομάτα, κρεμμύδι

2ος χρόνος: λάχανο, κουνουπίδι, ραπανάκι

3ος χρόνος: πατάτα, σέλινο, καρότο, τεύτλο

Δεν τα βάζουμε όλα ταυτόχρονα, ένα με δύο από κάθε χρονιά...

Τύποι χώματος για κηπευτικά, καλλωπιστικά, ανθοκομικά, γλάστρες

Και μιας και φτάσαμε ως εδώ, ας γίνει και μια μικρή αναφορά σχετικά με τους τύπους χωμάτων που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για κηπευτικά, καλλωπιστικά αλλά και για τα ανθοκομικά φυτά σας.

1. Φυτόχωμα: είναι πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά που μπορούν να αφομοιωθούν γρήγορα από τα φυτά μας.
2. Φυλλόχωμα: περιέχει οργανική ουσία 10-40% , παρασκευάζεται με τη κομποστοποίηση των φύλλων, για να ωριμάσει περνάνε 2-3 χρόνια και η αντίδραση του στο έδαφος είναι κατά βάση ουδέτερη, ελαφρώς όξινη.
3. Ριζόχωμα: περιέχει οργανική ουσία 4-10% και προέρχεται από την αποσύνθεση χώματος που περιέχει ρίζες, μετά από 2-3 χρόνια.
4. Κηπόχωμα: είναι το χώμα τους κήπου σας αλλά από το επιφανειακό (πάνω-πάνω) στρώμα.
5. Δασοχώματα: στην κατηγορία αυτή ανήκουν το καστανόχωμα, το κουμαρόχωμα, το σχινόχωμα και το ερεικόχωμα. Με εξαίρεση το καστανόχωμα, τα υπόλοιπα έχουν ασβέστιο και γενικά είναι φτωχά σε θρεπτικά συστατικά οπότε τα χρησιμοποιούμε ανάλογα με τις ανάγκες των φυτών μας. Προσοχή όμως με το σχινόχωμα γιατί περιέχει ρετσίνι και μπορεί να κάνει κακό στα φυτά μας.

Κάποιες μίξεις που μπορείτε να κάνετε στο σπίτι σας (κυρίως για γλάστρες):

Για τα φυτά εσωτερικού χώρου: 4/6 δασόχωμα, 1/6 κοπρόχωμα και 1/6 άμμο.

Για τα λουλούδια μας: 2 μέρη κηπόχωμα, 1 μέρος κοπρόχωμα και 1 μέρος άμμο.

Για φυτά όπως είναι η γαρδένια, η ορτανσία, η αζαλέα μπορείτε να φτιάξετε ένα μίγμα με 4 μέρη καστανόχωμα και 2 μέρη κουμαρόχωμα.

Οι παραπάνω ποσότητες είναι ενδεικτικές, ανάλογα με το μέγεθος της γλάστρας υπολογίστε στο περίπου...

Τα ξαναλέμε..

Καλή επιστροφή από τις διακοπές και καλή προσαρμογή... Για να μην πούμε από τώρα καλό χειμώνα..

Ένα άρθρο για το 2019.kalliergo.gr από τη Σοφία Παπάζογλου Τεχνολόγος γεωπόνος-Msc "Διαχείριση Περιβάλλοντος"

Πηγές εικόνων

Σε αυτό το άρθρο χρησιμοποιήθηκαν εικόνες από τις ακόλουθες πηγές:

Εικόνα 1. http://x.pstatic.gr/cman_img_f/85250934707620217.jpg
Εικόνα 2. http://cityfarmer.gr/wp-content/uploads/2008/09/compost.jpg
Εικόνα 3. http://cityfarmer.gr/wp-content/uploads/2008/09/compostbinopen2.jpg
Εικόνα 4. http://green-drop-home.com/zencart/images/orchids-supplay/peat.jpg
Εικόνα 5. http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/9a/Schultz_Sphagnum_Peat_Moss.jpg