Μεγάλες ποσότητες βερίκοκων μεταποιούνται και τα προϊόντα (κυρίως κομπόστες) εξάγονται σε όλες τις χώρες της Ευρώπης.
Κοινή ονομασία: Βερικοκιά, οικ. Ροδοειδών.
Επιστημονική ονομασία: Prunus armeniaca, οικ. Rosaceae
Είδη και ποικιλίες
Υπάρχουν πάρα πολλές ποικιλίες βερικοκιάς σε όλο τον κόσμο. Στη χώρα μας καλλιεργούνται τόσο τοπικές ποικιλίες όσο και ξένης προέλευσης.
Ποικιλίες υπέρπρωιμες
Aurora: είναι ανθεκτική στην ίωση: σάρκα και ο καρπός της είναι μεσαίου έως μεγάλου μεγέθους. Έχει αρχίσει και φυτεύεται σε πολλές περιοχές.
Ninfa: έχει ωραίο ερυθρό χρώμα, καλή γεύση και ο καρπός της είναι μεσαίου μεγέθους.
Τυρίνθου ή Άργους: τοπική ποικιλία, καλλιεργείται στη Πελοπόννησο(κυρίως στη Κόρινθο) και παίρνουμε καρπούς τέλη Μαΐου. Ο καρπός της είναι κίτρινος με κοκκινωπή χροιά, μέτριας ποιότητας και είναι ευαίσθητη ποικιλία στην ίωση: σάρκα. Η ποικιλία αυτή χρειάζεται γύρω στις 300-400 ώρες σε θερμοκρασία κάτω των 7 βαθμών Κελσίου.
Μπεμπέκου: τοπική ποικιλία, εξαιρετικής ποιότητας και ο καρπός της είναι τόσο για νωπή κατανάλωση όσο και για κονσερβοποίηση. Ο καρπός της είναι μεγάλος και κίτρινος. Στη ποικιλία αυτή οφείλεται σχεδόν το 95% της ελληνικής παραγωγής βερίκοκων και απαιτούνται 300-400 ώρες κάτω από τους 7 βαθμούς Κελσίου . Ανθίζει στο 20 δεκαήμερο του Μάρτη και ωριμάζει Ιούνιο- Ιούλιο. Να έχετε υπόψη: σε κάθε 10 εκατοστά βλαστού να υπάρχουν 4-5 οφθαλμοί, όχι περισσότεροι.
Luizet: ποικιλία από το εξωτερικό και στη χώρα μας καλλιεργείται ελάχιστα. Εύγευστη, με μεγάλο καρπό είναι από τις αξιόλογες ποικιλίες για νωπή κατανάλωση. Οι απαιτήσεις της σε χαμηλές θερμοκρασίες είναι 600 ώρες κάτω των 7 βαθμών Κελσίου. Ανθίζει στο 20 δεκαήμερο του Μαρτίου και ωριμάζει τέλη Ιουνίου με αρχές Ιουλίου. Προσοχή: σε κάθε βλαστό 10 εκατοστών υπάρχουν 3-4 οφθαλμοί.
Paviot: Αν και οι καρποί της είναι μεγάλου μεγέθους και καλής ποιότητας, δεν έχει διαδοθεί πάρα πολύ λόγω ότι δεν είναι παραγωγική.
Early Orange και Stella: ανθεκτικές σε ασθένειες.
Ποικιλίες με μικρές απαιτήσεις σε ψύχος
Amor Leuch: κατάγεται από την Τυνησία και καλοί επικονιαστές είναι οι ποικιλίες Quardi και Sayeb: χρειάζεται 200 ώρες κάτω από τους 7 βαθμούς Κελσίου και ωριμάζει τους καρπούς της πολύ νωρίς.
Quardi: κατάγεται επίσης από τη Τυνησία.
Στις περισσότερες ποικιλίες της βερικοκιάς τα άνθη αυτογονιμοποιούνται και έτσι δε χρειάζονται επικονιαστή.
Κλίμα και έδαφος
Η βερικοκιά χρειάζεται σχετικά ψυχρό χειμώνα. Σε νότιες περιοχές που ο χειμώνας είναι ζεστός, δεν ανθίζει κανονικά και χάνει τους οφθαλμού της. Είναι ανθεκτική, όπως είπαμε, στις χαμηλές θερμοκρασίες, ακόμα και στους -25 βαθμούς Κελσίου και θέλει ζεστό καλοκαίρι για να αποδώσει.
Στην περιοχή της Χαλκιδικής στη ποικιλία Luizet παρατηρείται οφθαλμόπτωση την άνοιξη, λόγω ανεπάρκειας χαμηλών θερμοκρασιών.
Τα εδάφη στα οποία αποδίδει καλύτερα η βερικοκιά είναι τα βαθιά, πηλώδη και καλά στραγγιζόμενα, ενώ ακατάλληλα θεωρούνται τα ξερά και αμμώδη εδάφη.
Αντέχει όμως στη ξηρασία περισσότερο από τη ροδακινιά.
Το καλύτερο pH εδάφους για τη βερικοκιά είναι 6,0-7,0. Ανήκει στη κατηγορία των δένδρων που έχουν μικρή ανθεκτικότητα στα άλατα, είτε του εδάφους είτε του νερού.
Συμβουλή: Η βερικοκιά δεν πρέπει να φυτεύεται σε περιοχές με υγρή και βροχερή άνοιξη διότι είναι ευαίσθητη σε ασθένειες.
Υποκείμενα βερικοκιάς
Η βερικοκιά πολλαπλασιάζεται με σπόρο και εμβολιασμό.
Σπορόφυτα βερικοκιάς: τα σπορόφυτα προέρχονται από σπόρο της ποικιλίας Μπεμπέκου που έχουν καλή φυτρωτική ικανότητα και είναι απαλλαγμένα από την ίωση Σάρκα. Δεν προσβάλλονται από νηματώδεις και είναι λιγότερο ευαίσθητα στον Καρκίνο των ριζών. Δεν ανέχονται όμως καθόλου τον κακό αερισμό του εδάφους και για αυτό είναι κατάλληλα για ελαφρά εδάφη.
Σπορόφυτα ροδακινιάς: κάτω από συνθήκες ξηρασίας η ροδακινιά ως υποκείμενο τα πάει καλά. Δεν συμφωνεί όμως με όλες τις ποικιλίες της βερικοκιάς.
Σπορόφυτα δαμασκηνιάς: το υποκείμενο Myrobalan B-Κορομηλιά συνιστάται για υγρά εδάφη, ενώ το υποκείμενο Marriana GF-8-1 συνιστάται όταν το έδαφος είναι πολύ βαρύ.
Σπορόφυτα αμυγδαλιάς: κατάλληλα για βαθιά και ασβεστούχα εδάφη.
Φύτευση βερικοκιάς
Όμοια με τη ροδακινιά. Το καλύτερο σημείο για τη φύτευση της είναι μια ηλιόλουστη θέση.
Για εσάς που έχετε κήπο είναι καλό στο σύστημα φύτευσης κατά τετράγωνα, η απόσταση μεταξύ των δένδρων πρέπει να είναι 5,5 - 6 μέτρα και να αφήνετε πάνω στα δένδρα σας πολλά κλαδιά, να μοιάζει με κύπελλο.
Αν έχετε τοίχο γύρω από τον κήπο σας φυτέψτε σε απόσταση 30 εκατοστών.
Κλάδεμα βερικοκιάς
Η βερικοκιά παράγει λίγους βλαστούς και μακριούς. Οπότε με το κλάδεμα της αφαιρούμε τα κλαδιά που έχουν προσβληθεί από κάποια ασθένεια ή όταν βρίσκονται το ένα πολύ κοντά στο άλλο. Αυστηρό κλάδεμα στη βερικοκιά οδηγεί σε πτώση των καρπών.
Κατάλληλο σχήμα κλαδέματος για τη βερικοκιά είναι η παλμέτα, δηλαδή κλαδεύουμε σε ύψος 50-60 εκατοστών το δενδρύλλιο και το φθινόπωρο του πρώτου χρόνου επιλέγονται οι δύο βραχίονες (αποτελούν τον “1ο όροφο”) που έχουν την ίδια κατεύθυνση με τη γραμμή των δένδρων και ο κεντρικός άξονας που θα συνεχίσει την ανάπτυξη προς τα πάνω, ο οποίος και κλαδεύεται σε ύψος 60 - 70 εκατοστών. Η ίδια εργασία εκτελείται κάθε χρόνο μέχρι το δένδρο μας να φτάσει τα 3,5 - 4 μέτρα.
Νωρίς το καλοκαίρι, αραιώνουμε τους βλαστούς με απόσταση μεταξύ τους τα 4 - 5 εκατοστά, ενώ τους καρπούς τους αραιώνουμε στα μέσα με τέλη άνοιξης και αφήνουμε τρεις καρπούς ανά κλαδί. Προσοχή: οι καρποί της βερικοκιάς είναι πολύ ευαίσθητοι και μαυρίζουν εύκολα, οπότε το αραίωμα να γίνεται προσεκτικά και όχι με απότομες κινήσεις.
Άρδευση βερικοκιάς
Η βερικοκιά έχει αυξημένες απαιτήσεις σε νερό, αφού αναπτύσσεται σε θερμά κλίματα ή περιοχές. Είναι δένδρο που παράγει πολλούς καρπούς, έχει πλούσιο φύλλωμα και συνεπώς πρέπει να αρδεύεται συχνά και όσο χρειάζεται. Όμοια λοιπόν με τη ροδακινιά, αλλά αφού μαζέψετε τους καρπούς σας, δεν θα σταματήσετε το πότισμα, είναι λάθος και δεν πρέπει να γίνεται σε καμία περίπτωση.
Καλλιέργεια της βερικοκιάς σε γλάστρα;
Η βερικοκιά δεν μπορεί να καλλιεργηθεί σε γλάστρα, αφού δεν υπάρχει νάνα ποικιλία!
Λίπανση βερικοκιάς
Η βερικοκιά έχει περίπου τις ίδιες απαιτήσεις με τη ροδακινιά σε λιπαντικά στοιχεία, μόνο που δεν είναι τόσο απαιτητική σε άζωτο. Η αζωτούχος λίπανση της βερικοκιάς είναι ετήσια και γίνεται Φεβρουάριο με Μάρτιο. Αν έχετε δένδρο 1-3 ετών: 1 κιλό/δένδρο θειική αμμωνία (στα ασβεστούχα εδάφη) ή 1,3 κιλά/δένδρο νιτρικό νάτριο (μη ασβεστούχα εδάφη), δένδρο 4 ετών και άνω: 3-5 κιλά/δένδρο θειική αμμωνία, 500 γρ./δένδρο υπερφωσφορικό κάλιο και 300 γρ./δένδρο θειικό κάλιο.
Στη βερικοκιά συχνά παρατηρείται τροφοπενία βορίου, η οποία εκδηλώνεται στα φύλλα και στους καρπούς. Τα φύλλα γίνονται στενά και εύθραυστα και σε μερικές περιπτώσεις μοιάζουν με βάρκες. Επίσης, παρατηρούνται νεκρές κηλίδες, στρογγυλές και διάσπαρτες, που δίνουν την όψη τρυπημένων φύλλων. Στους καρπούς, έχουμε εσωτερικό μαύρισμα και οι ιστοί του μοιάζουν με φελλό. Εξωτερικά οι καρποί σχίζονται στο 1/4 του πάχους της σάρκας.
Η θεραπεία γίνεται με προσθήκη βόρακα στο έδαφος (100-125 γραμ./δένδρο) ή ψεκάζουμε τα φύλλα με 0,125% βορικό οξύ.
Εχθροί της βερικοκιάς
Καπνώδης ή πλατυκέφαλος σκώληκας
Ο καπνώδης ή πλατυκέφαλος σκώληκας θεωρείται σοβαρός εχθρός της βερικοκιάς. Η βλάβη από τις στοές στον φλοιό και στο ξύλο του κορμού προκαλεί σχεδόν πάντα το θάνατο των δένδρων.
Εικόνα 3. Ενήλικο του Capnodis tenebrionis σε φύλλα.
Εικόνα 4. Προνύμφη του εντόμου, φωτογραφημένη δίπλα σε νόμισμα, για να γίνεται καλύτερα αντιληπτό το μέγεθος της.
Εικόνα 5. Προνύμφη του εντόμου σε φλοιό δένδρου.
Όταν βρίσκεται στη μορφή του ενήλικου, δραστηριοποιείται κυρίως την άνοιξη και τρέφεται από το φύλλωμα του δένδρου. Αφήνει τα αυγά του, είτε ένα-ένα είτε σε ομάδες, κυρίως στο έδαφος κοντά στον λαιμό του δένδρου αλλά και σε ρωγμές της βάσης του κορμού, κοντά στο έδαφος.
Η στοά που ανοίγει η προνύμφη κυμαίνεται από τα 50 εκατοστά και μπορεί να φτάσει τα 150 εκατοστά.
Καταπολέμηση: είναι καλό να εφαρμόζονται κάποια καλλιεργητικά μέτρα προληπτικά, όπως τακτική άρδευση και λίπανση, ώστε τα δένδρα να κρατιούνται ζωηρά. Αν παρατηρήσετε το έντομο στο δένδρο σας απομακρύνετε το με το χέρι.
Αν πάλι ο πληθυσμός του είναι αρκετά μεγάλος, ψεκάστε το δένδρο και κυρίως τον κορμό, το καλοκαίρι με το κατάλληλο εντομοκτόνο.
Για να καταπολεμήσετε τις προνύμφες, ποτίστε γύρω από το δένδρο, σε ακτίνα 50-60 εκατοστών, τέλος καλοκαιριού αρχές φθινοπώρου με lindane ή endosulfan, αφού τα έχετε διαλύσει στο νερό. Επαναλάβετε κάθε 40-60 ημέρες.
Ανάρσια ή σοκολατένιο σκουλήκι
Πράσινη αφίδα
Βαμβακάδα
Ασθένειες της βερικοκιάς
Ευλογιά ή Σάρκα
Η ευλογιά ή σάρκα, η πιο σημαντική και σοβαρή ασθένεια της βερικοκιάς. Πρωτοεμφανίστηκε στη Πελοπόννησο αλλά πλέον έχει εξαπλωθεί σε όλη την Ελλάδα.
Τα συμπτώματα παρουσιάζονται τόσο στα φύλλα όσο και στους καρπούς. Τα φύλλα παρουσιάζουν χλώρωση υπό τη μορφή του μωσαϊκού ή και καμιά φορά μοιάζει με δακτύλιο. Το σύμπτωμα αυτό φαίνεται καθαρά αν κρατήσουμε ένα φύλλο ενάντια στον ήλιο.
Εικόνα 6. Συμπτώματα σάρκας σε φύλλα δαμασκηνιάς.
Στους καρπούς τα συμπτώματα είναι πολύ πιο έντονα και ο καρπός παραμορφώνεται τόσο πολύ που θα είναι δύσκολο να το δούμε και να μη το καταλάβουμε. Γίνεται τελείως άνοστος, δεν ωριμάζει κανονικά, η επιφάνεια έχει βυθιστεί και κάνει τον καρπό να φαίνεται ανώμαλος. Συγκεκριμένα, οι βυθισμένες περιοχές είναι χρώματος πράσινου ή καστανού και καμιά φορά σχηματίζονται νεκρωτικοί δακτύλιοι.
Εικόνα 7. Συμπτώματα ευλογιάς σε καρπό βερικοκιάς.
Εικόνα 8. Συμπτώματα της ασθένειας σε δαμάσκηνα.
Καταπολέμηση: λόγω της σοβαρότητας της ασθένειας, αν διαπιστωθεί κάποιο δένδρο με τον ιό πρέπει να εκριζωθεί αμέσως και να καεί. Σε περιοχές που η ασθένεια ενδημεί, ο καλύτερος τρόπος είναι η χρήση ανθεκτικών ποικιλιών όπως είναι η Stella.
Φαιά σήψη ή Μονίλια
Η Φαιά σήψη ή Μονίλια, προσβάλει τα άνθη, νεαρούς βλαστούς και ώριμους καρπούς. Η προσβολή μοιάζει με ζημιά από παγετό, με τη διαφορά ότι η συγκεκριμένη ασθένεια συνοδεύεται από τη παραγωγή κόμεος ( φυτικό έκκριμα).
Εικόνα 9. Συμπτώματα φαιάς σήψης σε βερίκοκο.
Εικόνα 10. Αποξήρανση βλαστού βερικοκιάς από φαιά σήψη.
Καταπολέμηση: Συνίσταται ψεκασμός με βορδιγάλειο πολτό- Aqquos 20 WP: διαλύουμε 4,25 γραμ σε 1 λίτρο νερού και ψεκάζουμε το φύλλωμα.
Επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί το σκεύασμα Copperplus 20 WG, ακριβώς με την ίδια ποσότητα. Και τα δύο σκευάσματα εφαρμόζονται το φθινόπωρο, μόλις πέσουν τα φύλλα και τον χειμώνα πριν “φουσκώσουν” οι οφθαλμοί και εμφανιστούν τα νέα άνθη.
Βακτηριακό έλκος
Το Βακτηριακό έλκος είναι μια από τις σοβαρότερες βακτηριώσεις και είναι δυνατό να προκαλέσει και αποξήρανση ολόκληρων δένδρων. Οι ζημιές είναι μεγαλύτερες στα νεαρά δένδρα, η αποξήρανση των οποίων μπορεί να φτάσει και το 75-80%. Σχηματίζονται έλκη στα κλαδιά, με αποτέλεσμα να ξηραίνονται και τα μάτια.
Τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται κατά το τέλος του χειμώνα, αρχές άνοιξης. Το έλκος αρχικά μοιάζει με κηλίδα, η οποία στη πορεία γίνεται καστανή ή καστανόμαυρη και η επιφάνεια της βυθίζεται. Κατά το τέλος της άνοιξης ή αρχές καλοκαιριού, το δένδρο “αντιδρά” και σχηματίζει επουλωτικό ιστό περιφερειακά του έλκους και το “αναγκάζει” να σταματήσει την ανάπτυξη του.
Τη μεγαλύτερη ευπάθεια στην ασθένεια την έχουν τα δένδρα κατά τους μήνες Οκτώβριο- Δεκέμβριο.
Εικόνα 11. Βακτηριακό έλκος, εσωτερικός μεταχρωματισμός του φλοιού κορμού ακτινιδιάς.
Εικόνα 12. Συμπτώματα βακτηρίωσης σε φύλλο ντομάτας.
Καταπολέμηση: πρώτα και κύρια, αφαιρούμε και καταστρέφουμε τυχόν προσβεβλημένα κλαδιά του δένδρου, κυρίως το καλοκαίρι και με ξηρό καιρό. Επίσης, χρησιμοποιούμε ανθεκτικές ποικιλίες ή υποκείμενα. Τέλος, χρησιμοποιούνται τα εξής σκευάσματα: Blue Shield 50 WP, όπου διαλύουμε 1,7 γραμ. σε ένα λίτρο νερό και ψεκάζουμε το φύλλωμα και το Zetaram 30 SC, με ποσότητα 2,8 γραμ./λίτρο. Πρέπει όμως και με τα δύο σκευάσματα να ψεκάζετε, είτε πριν είτε μετά τη πτώση των φύλλων.
Κορύνεο
Το κορύνεο, αντιμετωπίζεται όπως και στη ροδακινιά.
Εξώασκος
Για τον εξώασκος, ισχύει ότι και για τη ροδακινιά.
Πίνακας με συμπτώματα ασθενειών στην βερικοκιά
Ο πίνακας που ακολουθεί, έχει συμπτυγμένα τα συμπτώματα που μπορεί να συναντήσετε στη βερικοκιά. Όσα δεν αναφέρθηκαν προηγουμένως είναι επειδή δεν παρατηρούνται συχνά στο συγκεκριμένο δένδρο. Ελπίζω να σας βοηθήσει!
| Συμπτώματα | Πιθανά αίτια |
| Άνθη, καστανά ή νεκρά (ή μέρη τους) | Μονίλια ή βακτήριο ή παγετός |
| Φύλλα, περιφερειακά "δαγκωματιές" ή και όλο το έλασμα (όχι τα αγγεία) | Φυλλοδέτης και άλλα έντομα (Κολεόπτερα και Λεπιδόπτερα) |
| Φύλλα, τρύπες στο έλασμα | Κορύνεο |
| Φύλλα, κοκκινωπές ή καστανές κηλίδες ή περιοχές στο έλασμα | Κορύνεο, έλλειψη αζώτου, τοξικότητα Β ή τοξικότητα ζιζανιοκτόνου |
| Φύλλα, παραμορφωμένα | Αφίδες, έλλειψη Β ή τοξικότητα ζιζανιοκτόνου |
| Φύλλα, κίτρινες περιοχές χωρίς παραμόρφωση ελάσματος | Σκωρίαση, έλλειψη Mg, τοξικότητα ζιζανιοκτόνων |
| Φύλλα, καθολικό κιτρίνισμα | Ασθένειες εδάφους, έλλειψη N, K, Fe, Mn |
| Φύλλα, υπόλευκες ή γκρι περιοχές | Ωίδιο ή γηρασμός Φθινοπώρου |
| Φύλλα, μικρά ή σε ροζέτα | Έλλειψη Zn, τοξικότητα ζιζανιοκτόνου |
| Φύλλα, νεκρά ή μαραμένα, κορυφή βλαστού | Μονίλια, βακτηριακός καρκίνος, θρίπας, βλαστορύκτης, άλλα έντομα |
| Φύλλωμα, ολόκληρο κιτρινωπό ή κοκκινωπό, δέντρο μαραμένο | Διάφορες ασθένειες εδάφους, νηματώδεις, ποντίκια, καπνώδης |
| Καρποί, μικρές τρύπες | Βλαστορύκτης και άλλα Λεπιδόπτερα |
| Καρποί, ρηχές τρύπες στην επιφάνεια | Φυλλοδέτης, άλλα Λεπιδόπτερα, ακρίδες, πουλιά |
| Καρποί, κοκκινωπές κηλίδες | Κορύνεο, ψώρα Σαν Ζοζέ, μονίλια |
| Καρποί, καστανές κηλίδες έως ολική ξήρανση | Μονίλια |
| Βλαστοί, κομμίωση | Μονίλια, βακτηρ. καρκίνος, τοξικότητα Β |
| Βλαστοί, νέκρωση κορυφών | Μονίλια, βακτ. Καρκίνος, βλαστορύκτης |
| Βλαστοί, νεκροί οφθαλμοί | Κορύνεο, τοξικ. ζιζανιοκτόνου, έλλειψη χειμερ. ψύχους, έλλειψη νερού Φθινόπωρο |
| Βραχίονες, μαραμένοι ή νεκροί | Ασθένειες εδάφους, ψώρα, ξυλοφάγα έντομα |
Άρθρο για το 2019.kalliergo.gr της Σοφίας Παπάζογλου, Τεχνολόγου Γεωπόνου, Msc “Διαχείριση Περιβάλλοντος’’.
