Μετά το πρώτο σοκ, συνειδητοποιώ ότι κάτι δεν πάει καλά.
Τους ρωτώ: “Δεν το έχετε ξανακούσει αυτό;”
Με μία φωνή μου λένε “Όχι!”. Και συνεχίζουν “Τι είναι αυτό; Τι σημαίνει;”.
Πραγματικά έφυγε η γη κάτω από τα πόδια μου. Πως είναι δυνατό να έχεις τελειώσει τη βασική “Ελληνική” εκπαίδευση και να μην σου δίδαξε κάποιος το “Ω ξειν', αγγέλλειν Λακεδαιμονίοις, ότι τήδε κείμεθα, τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι”. Τι σου μάθανε;
Το θυμάμαι σαν τώρα, που τους είπα “Τέλος οι υπολογιστές για σήμερα. Τώρα θα καλύψουμε τα κενά σας στην πραγματική εκπαίδευση. Η γνώση αυτή είναι πολύ πιο ουσιαστική”.
Τελικά εξελίχθηκε σε ένα από τα καλύτερα μαθήματα που είχα κάνει ποτέ!
Πριν από λίγες ημέρες, όταν πήγα στα βιβλιοπωλεία Ελευθερουδάκης, έπεσε στα χέρια μου ένα βιβλίο (Εν Δελφοίς σοφία Τα παραγγέλματα των επτά σοφών) σχετικά με τα δελφικά παραγγέλματα.
Σκέφτηκα λοιπόν να σας υπενθυμίσω αυτή την πολύτιμη κληρονομιά.
“”Εν δέ τω προνάω τά εν Δελφοΐς γεγραμμένα, εστίν ωφελήματα ανθρώποις”.
Παυσανίας “Φωκικά”
“Στους Δελφούς, όπως λέει ο μύθος, συναντήθηκαν οι δύο αετοί που έστειλε ο Δίας, καθώς αναζητούσαν το κέντρο του σύμπαντος, τον ομφαλό της γης. Στον εκεί ναό του θεού του φωτός Απόλλωνα, είχαν χαραχτεί, ως παρακαταθήκη των λεγόμενων επτά σοφών της αρχαιότητας προς τις επόμενες γενεές, ορισμένα παραγγέλματα που αποτέλεσαν έναν διαχρονικό κώδικα ηθικής και συμπεριφοράς των αρχαίων Ελλήνων. Τα δελφικά παραγγέλματα, ή Πυθίας γράμματα, προτρέπουν προς έναν ηθικό και πνευματικό βίο. Η πεμπτουσία αυτών των δελφικών παραγγελμάτων συμπυκνώνεται στα τρία πιο σημαντικά από αυτά - τα οποία δέσποζαν στο αέτωμα του ναού του Απόλλωνα επιτρέποντας έτσι στον επισκέπτη να τα διακρίνει εύκολα: 'ΕΝ ΔΕΛΦΟΙΣ Ε', 'Μάθε τον εαυτό σου' και 'Τίποτε σε υπερβολή'.”
“Τα Δελφικά Παραγγέλματα, που θεωρούνταν αρχικά σαν προτροπές και “λόγοι” του ίδιου του θεού Απόλλωνα, αποδόθηκαν αργότερα στους περίφημους επτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδας (Θαλής ο Μιλήσιος, Πιττακός ο Μυτιληναίος, Βίας ο Πρηνεύς, Σόλων ο Αθηναίος, Κλεόβουλος ο Ρόδιος, Περίανδρος ο Κορίνθιος, Χίλων ο Λακεδαιμόνιος). Το Μαντείο των Δελφών έπαιξε γενικά έναν περισπούδαστο ρόλο στην ηθική εκπαίδευση του ελληνικού γένους με βάση τα πρότυπα του Λόγου (Σοφίας ή Αυτογνωσίας), του Μέτρου και του Ρυθμού, με άλλα λόγια του Κάλλους της Απολλώνειας διδασκαλίας, η οποία συνοψίζεται στα τρία προαναφερθέντα μέγιστα αποφθέγματα-παραγγέλματα του ΕΝ ΔΕΛΦΟΙΣ ΕΙ, του ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ και του ΜΗΔΕΝ ΑΓΑΝ.”
“Γενικότερα, τα Δελφικά παραγγέλματα είναι λιτές αποφθεγματικές εκφράσεις, δύο έως πέντε λέξεων, μεστές σοφίας, με συμβουλευτικό και προτρεπτικό χαρακτήρα που επιτάσσουν την αρετή και δημιουργούν από μόνα τους, συνολικά, μια πλήρη ηθική διδασκαλία.”
“Στο αέτωμα του ναού δέσποζαν τα τρία σπουδαιότερα Δελφικά Παραγγέλματα, τα οποία εύκολα μπορούσε να διακρίνει ο πλησιάζων επισκέπτης:
- Κάτω αριστερά το ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ (να γνωρίσεις τον εαυτό σου).
- Κάτω δεξιά το ΜΗΔΕΝ ΑΓΑΝ (να κάνεις τα πάντα με μέτρο, αποφεύγοντας την υπερβολή).
- Ανάμεσά τους, στη κορυφή, το περίφημο “ΕΝ ΔΕΛΦΟΙΣ Ε” (ή ΕΙ), για το οποίο ο ιερέας των Δελφών Πλούταρχος έγραψε ολόκληρη πραγματεία (“Περί του εν Δελφοΐς Ε”), προσπαθώντας να ερμηνεύσει την απωλεσθείσα σημασία του.”
Τα παραγγέλματα των επτά σοφών σε αλφαβητική σειρά
ΑΓΑΘΟΥΣ ΤΙΜΑ
Να τιμάς τους δίκαιους
ΑΔΙΚΕΙΝ ΜΙΣΕΙ
Να μισείς την αδικία
ΑΔΩΡΟΔΟΚΗΤΟΣ ΔΙΚΑΖΕ
Να δικάζεις χωρίς δωροδοκία
ΑΙΣΧΥΝΗΝ ΣΕΒΟΥ
Να σέβεσαι την εντροπή
ΑΙΤΙΩ ΠΑΡΟΝΤΑ
Μην κατηγορείς κάποιον πίσω από την πλάτη του
ΑΚΟΥΕ ΠΑΝΤΑ
Να ακούς τα πάντα
ΑΚΟΥΣΑΣ ΝΟΕΙ
Κατανόησε αφού ακούσεις
ΑΚΟΥΩΝ ΟΡΑ
Να “βλέπεις” όταν ακούς
ΑΛΛΟΤΡΙΩΝ ΑΠΕΧΟΥ
Μείνε μακριά από ότι ανήκει σε άλλους
ΑΛΥΠΩΣ ΒΙΟΥ
Να ζεις χωρίς λύπη
ΑΜΑΡΤΑΝΩΝ ΜΕΤΑΝΟΕΙ
Να μετανοείς για τις αμαρτίες σου
ΑΠΕΧΘΕΙΑΝ ΦΕΥΓΕ
Να αποφεύγεις την απέχθεια (κακία)
ΑΠΟΚΡΙΝΟΥ ΕΝ ΚΑΙΡΩ
Να αποκρίνεσαι την κατάλληλη στιγμή
ΑΠΟΝΤΙ ΜΗ ΜΑΧΟΥ
Να μη μάχεσαι κάποιον που είναι απών
ΑΡΡΗΤΑ ΜΗ ΛΕΓΕ
Μην αποκαλύπτεις μυστικά
ΑΡΧΕ ΣΕΑΥΤΟΥ
Να ελέγχεις τον εαυτό σου (να έχεις αυτοπειθαρχία)
ΑΤΥΧΟΥΝΤΙ ΣΥΝΑΧΘΟΥ
Να συμπάσχεις με το δυστυχή
ΒΙΑΣ ΜΗ ΕΧΟΥ
Μην αξιοποιείς τη βία ως όπλο
ΒΙΑΝ ΜΗΔΕΝ ΠΡΑΤΤΕΙΝ
Να μη κάνεις τίποτα με βία
ΒΟΥΛΕΥΟΥ ΧΡΗΣΙΜΑ
Να σχεδιάζεις χρήσιμα πράγματα
ΓΑΜΕΙΝ ΜΕΛΛΟΝ ΚΑΙΡΟΝ ΓΝΩΘΙ
Να παντρεύεσαι την ώρα που είναι η κατάλληλη
ΓΑΜΟΥΣ ΚΡΑΤΕΙ
Να σέβεσαι το γάμο σου. Τόσο εσύ όσο και το ταίρι σου να είστε σωστοί
ΓΗΡΑΣ ΠΡΟΣΔΕΧΟΥ
Να αποδέχεσαι τα γηρατειά
ΓΛΩΤΤΗΣ ΑΡΧΕ
Να κυριαρχείς στη γλώσσα σου
ΓΛΩΤΤΑΝ ΙΣΧΕ
Nα προσέχεις τι λες
ΓΝΟΥΣ ΠΡΑΤΤΕ
Να εφαρμόζεις στην πράξη όσες αλήθειες έμαθες
ΓΝΩΘΙ ΜΑΘΩΝ
Να διδάσκεσαι από την εμπειρία
ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ
Να γνωρίζεις τον εαυτό σου
ΓΟΝΕΙΣ ΑΙΔΟΥ
Να σέβεσαι τους γονείς σου
ΔΑΠΑΝΩΝ ΑΡΧΟΥ
Να μη ξοδεύεις άσκοπα
ΔΙΑΒΟΛΗΝ ΜΙΣEI
Να μισείς τη διαβολή (να μη βάζεις λόγια και να κάνεις ανθρώπους να μισιούνται)
ΔΙΚΑΙΩΣ ΚΤΩ
Να αποκτάς ότι χρειάζεσαι με δίκαιο τρόπο
ΔΟΛΟΝ ΦΟΒΟΥ
Να φυλάγεσαι από την απατεωνιά
ΔΟΞΑΝ ΔΙΩΚΕ
Να επιδιώκεις να έχουν οι άλλοι καλή γνώμη για σένα
ΔΟΞΑΝ ΜΗ ΛΕΙΠΕ
Να μην αρνείσαι την καλή φήμη για εσένα
ΕΓΓΥΗΝ ΦΕΥΓΕ
Να αποφεύγεις να εγγυάσαι
ΕΛΠΙΔΑ ΑΙΝΕΙ
Να δοξάζεις την ελπίδα
ΕΞ ΕΥΓΕΝΩΝ ΓΕΝΝΑ
Να συγγενεύεις με σωστούς ανθρώπους
ΕΠΑΓΓΕΛΟΥ ΜΗΔΕΝΙ
Μην υπόσχεσαι σε κανέναν
ΕΠΑΙΝΕΙ ΑΡΕΤΗΝ
Να επαινείς την αρετή
ΕΠΙ ΝΕΚΡΩ ΜΗ ΓΕΛΑ
Μη γελάς με κανέναν νεκρό, φίλο ή εχθρό
ΕΠΙ ΡΩΜΗ ΜΗ ΚΑΥΧΩ
Να μην καυχάσαι για τη δύναμή σου
ΕΠΙΤΕΛΕΙ ΣΥΝΤΟΜΩΣ
Μη χρονοτριβείς
ΕΠΟΥ ΘΕΩ
Να ακολουθείς το Θεό
ΕΡΓΑΖΟΥ ΚΤΗΤΑ
Όσα αποκτάς, να τα αποκτάς με την εργασία σου
ΕΡΙΝ ΜΙΣΕΙ
Να μισείς την έριδα
ΕΣΤΙΑΝ ΤΙΜΑ
Να τιμάς το σπίτι σου (οικογένεια, παραδόσεις)
ΕΥ ΠΑΣΧΕ ΘΝΗΤΟΣ
Να ζεις ευχάριστα, γιατί είσαι θνητός
ΕΥΓΕΝΕΙΑΝ ΑΣΚΕΙ
Να ασκείς (καλλιεργείς), την καλή σου σου καταγωγή
ΕΥΕΡΓΕΣΙΑΣ ΤΙΜΑ
Να εκτιμάς τις ευεργεσίες που σου κάνουν
ΕΥΓΝΩΜΩΝ ΓΙΝΟΥ
Να είσαι ευγνώμων
ΕΥΛΟΓΕΙ ΠΑΝΤΑΣ
Να λες ευχές (καλά λόγια) για όλους
ΕΥΠΡΟΣΗΓΟΡΟΣ ΓΙΝΟΥ
Να είσαι καλός ακροατής, να ακούς και να καταλαβαίνεις τους άλλους
ΕΥΣΕΒΕΙΑΝ ΦΥΛΑΤΤΕ
Να φυλάττεις και να διατηρείς την ευσέβεια
ΕΥΤΥΧΙΑΝ ΕΥΧΟΥ
Να εύχεσαι με αισιοδοξία για καλή τύχη
ΕΥΦΗΜΙΑΝ ΑΣΚΕΙ
Να φροντίζεις να έχεις καλή υπόληψη στην κοινωνία
ΕΥΦΗΜΟΣ ΙΣΘΙ
Να είσαι αγαπητός
ΕΥΧΟΥ ΔΥΝΑΤΑ
Να υπόσχεσαι πράγματα που μπορείς να πραγματοποιήσεις
ΕΧΘΡΑΣ ΔΙΑΛΥΕ
Να διαλύεις τις έχθρες
ΕΧΘΡΟΥΣ ΑΜΥΝΟΥ
Να κρατάς μακριά τους εχθρούς σου, να αμύνεσαι
ΕΧΩΝ ΧΑΡΙΖΟΥ
Όταν έχεις τη δυνατότητα να χαρίζεις (να κάνεις δώρα)
ΗΔΟΝΗΣ ΚΡΑΤΕΙΝ
Να είσαι εγκρατής στην ηδονή
ΗΘΟΣ ΔΟΚΙΜΑΖΕ
Να υποβάλλεις σε δοκιμασία το ήθος των ανθρώπων με τους οποίους συναναστρέφεσαι
ΗΤΤΩ ΥΠΕΡ ΔΙΚΑΙΟΥ
Να υποχωρείς μπροστά στο δίκαιο
ΚΟΙΝΟΣ ΓΙΝΟΥ
Μην επιδιώκεις να ξεχωρίζεις
ΚΡΙΤΗΝ ΓΝΩΘΙ
Να αναγνωρίζεις (αποδέχεσαι) τον κριτή σου
ΛΕΓΕ ΕΙΔΩΣ
Να μιλάς όταν γνωρίζεις το αντικείμενο
ΘΕΟΥΣ ΣΕΒΟΥ
Να σέβεσαι τους θεούς
ΘΝΗΣΚΕ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙΔΟΣ
Για την πατρίδα σου να δίνεις ακόμη και τη ζωή σου
ΘΥΜΟΥ ΚΡΑΤΕΙ
Να συγκρατείς το θυμό σου
ΙΔΙΑ ΦΥΛΑΤΤΕ
Να προστατεύεις ότι σου ανήκει
ΙΚΕΤΑΣ ΑΙΔΟΥ
Να ντρέπεσαι (σέβεσαι) τους ικέτες (ικέτες είναι όσοι καταφεύγουν σε ένα ναό, βωμό ή άνθρωπο, για να σώσουν τη ζωή τους)
ΚΑΙΡΟΝ ΠΡΟΣΔΕΧΟΥ
Να χρησιμοποιείς την ευκαιρία όταν σου δίνεται
ΚΑΚΙΑΝ ΜΙΣΕΙ
Να μισείς την κακία (κακία είναι το αντίθετο της αρετής)
ΚΑΚΙΑΣ ΑΠΕΧΟΥ
Να κρατάς αποστάσεις από την κακία (κακία είναι το αντίθετο της αρετής)
ΚΑΛΟΝ ΕΥ ΛΕΓΕ
Να επαινείς το καλό (όμορφο) και όχι να το φθονείς
ΚΙΝΔΥΝΕΥΕ ΦΡΟΝΥΜΩΣ
Να κινδυνεύεις με σύνεση
ΚΤΩΜΕΝΟΣ ΗΔΟΥ
Να χαίρεσαι όταν αποκτάς κάτι
ΚΡΙΝΕ ΔΙΚΑΙΑ
Να κάνεις δίκαιες κρίσεις
ΛΑΒΩΝ ΑΠΟΔΟΣ
Να επιστρέφεις ότι χρωστάς
ΜΑΝΘΑΝΩΝ ΜΗ ΚΑΜΝΕ
Μην κουράζεσαι να μαθαίνεις
ΜΕΛΕΤΕΙ ΤΟ ΠΑΝ
Να μελετάς τα πάντα
ΜΕΤΡΟΝ ΑΡΙΣΤΟΝ
Το μέτρο είναι το ιδεώδες
ΜΗ ΑΡΧΕ ΥΒΡΙΖΕΙΝ
Μην κάνεις την αρχή στην ύβρι
ΜΗ ΕΠΙ ΠΑΝΤΙ ΛΥΠΟΥ
Μη λυπάσαι για τίποτα
ΜΗ ΘΡΑΣΥΝΟΥ
Μην αποκτάς υπερβολικό θάρρος
ΜΗΔΕΝ ΑΓΑΝ
Τίποτε το υπερβολικό δεν είναι σωστό
ΝΕΩΤΕΡΟΝ ΔΙΔΑΣΚΕ
Να διδάσκεις τους νεότερους
ΝΟΜΩ ΠΕΙΘΟΥ
Να υπακούς σε κάθε ηθικό παράγγελμα
Ο ΜΕΛΛΕΙΣ ΔΟΣ
Να δίνεις αυτά που χρωστάς (υλικά ή ηθικά)
ΟΜΙΛΕΙ ΠΡΑΩΣ
Να είσαι ήρεμος στην ομιλία σου
ΟΜΟΙΟΙΣ ΧΡΩ
Να συναναστρέφεσαι με ανθρώπους του δικού σου επιπέδου
ΟΜΟΝΟΙΑΝ ΔΙΩΚΕ
Να επιδιώκεις την ομόνοια (ειρήνη, ομοψυχία)
ΟΝΕΙΔΟΣ ΕΧΘΑΙΡΕ
Να εχθρεύεσαι το ντρόπιασμα (να σε επιπλήττουν)
ΟΡΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ
Να προβλέπεις το μέλλον (με την έννοια να μελετάς το τι συμβαίνει και να υπολογίζεις το τι θα συμβεί στο μέλλον)
ΟΡΚΩ ΜΗ ΧΡΩ
Να μην ορκίζεσαι
ΟΣΙΑ ΚΡΙΝΕ
Να διακρίνεις τα όσια (κάθε τι που συμφωνεί με την αλήθεια, το δίκαιο και το καλό)
ΟΥΣ ΤΡΕΦΕΙΣ ΑΓΑΠΑ
Να φέρεσαι στοργικά σε όσους τρέφεις (παιδιά, σύζυγο, οικογένεια)
ΟΦΘΑΛΜΟΥ ΚΡΑΤΕΙ
Να μην επιθυμείς ότι βλέπεις
ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΑΝΤΕΧΟΥ
Να στηρίζεσαι στην παιδεία, τη μόρφωση
ΠΑΙΣ ΩΝ ΚΟΣΜΙΟΣ ΙΣΘΙ, ΗΒΩΝ ΕΓΚΡΑΤΗΣ, ΜΕΣΟΣ ΔΙΚΑΙΟΣ, ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΣ ΣΟΦΟΣ
Όταν είσαι παιδί, να είσαι κόσμιος. Ως έφηβος να είσαι εγκρατής. Στη μέση ηλικία να είσαι δίκαιος. Στα γεράματα να είσαι λογικός
ΠΑΣΙ ΔΙΑΛΕΓΟΥ
Να δέχεσαι να κάνεις διάλογο με όλους
ΠΕΡΑΣ ΕΠΙΤΕΛΕΙ ΜΗ ΑΠΟΔΕΙΛΙΩΝ
Να ολοκληρώνεις το έργο που αρχίζεις
ΠΙΝΩΝ ΑΡΜΟΖΕ
Όταν πίνεις, να πίνεις με μέτρο
ΠΛΟΥΤΕΙ ΔΙΚΑΙΩΣ
Να πλουτίζεις με δίκαιο τρόπο
ΠΛΟΥΤΩ ΑΠΙΣΤΕΙ
Να μην έχεις εμπιστοσύνη στον πλούτο (το ότι σήμερα είσαι πλούσιος, δε σημαίνει ότι θα είσαι και αύριο)
ΠΟΝΕΙ ΜΕΤΑ ΔΙΚΑΙΟΥ
Να κοπιάζεις για το δίκαιο, για δίκαιο σκοπό
ΠΡΑΤΤΕ ΑΜΕΤΑΝΟΗΤΩΣ
Να πράττεις έτσι ώστε να μην μετανιώσεις αύριο για ό,τι έκανες
ΠΡΑΤΤΕ ΔΙΚΑΙΑ
Να πράττεις δίκαια έργα
ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΝ ΑΙΔΟΥ
Να σέβεσαι τον πρεσβύτερο (μεγαλύτερο σε ηλικία)
ΠΡΟΓΟΝΟΥΣ ΣΤΕΦΑΝΟΥ
Να τιμάς τους προγόνους σου
ΠΡΟΝΟΙΑΝ ΤΙΜΑ
Να τιμάς την ικανότητα πρόβλεψης
ΣΑΥΤΟΝ ΙΣΘΙ
Να γνωρίζεις τον εαυτό σου και να παραδέχεσαι τη φύση σου
ΣΕΑΥΤΟΝ ΑΙΔΟΥ
Να ντρέπεσαι από τον εαυτό σου
ΣΕΑΥΤΟΝ ΕΥ ΠΟΙΕΙ
Να ευεργετείς τον εαυτό σου, να κάνεις καλό στον εαυτό σου
ΣΟΦΙΑΝ ΖΗΛΟΥ
Να αναζητάς με ζήλο τη σοφία
ΣΟΦΟΙΣ ΧΡΩ
Να αξιοποιείς τη γνώμη και την εμπειρία των σοφών
ΤΟ ΚΡΑΤΟΥΝ ΦΟΒΟΥ
Να σέβεσαι την εξουσία
ΥΒΡΙΝ ΑΜΥΝΟΥ
Να προστατεύεις τον εαυτό σου από την ύβρι των άλλων
ΥΙΟΙΣ ΜΗ ΚΑΤΑΘΑΡΡΕΙ
Μην αποκαρδιώνεις τα παιδιά σου
ΥΙΟΥΣ ΠΑΙΔΕΥΕ
Να μορφώνεις τα παιδιά σου
ΥΦΟΡΩ ΜΗΔΕΝΑ
Μη βλέπεις κανέναν με καχυποψία
ΤΕΛΕΥΤΑ ΑΛΥΠΟΣ
Να τελειώνεις τη ζωή σου χωρίς λύπη
ΤΕΧΝΗ ΧΡΩ
Να επιδιώξεις το σκοπό σου χρησιμοποιώντας κάθε τέχνη
ΤΥΧΗ ΜΗ ΠΙΣΤΕΥΕ
Να μην έχεις εμπιστοσύνη στην τύχη
ΤΥΧΗΝ ΝΟΜΙΖΕ
Να θεωρείς την τύχη ικανή για πολλά
ΤΥΧΗΝ ΣΤΕΡΓΕ
Να αγαπάς την τύχη
ΤΟ ΣΥΜΦΕΡΟΝ ΘΗΡΩ
Να κυνηγάς το συμφέρον σου
ΤΩ ΒΙΩ ΜΗ ΜΑΧΟΥ
Μην πολεμάς ενάντια στη ζωή
ΦΘΟΝΕΙ ΜΗΔΕΝΙ
Να μην αρνείσαι να δώσεις λόγω φθόνου
ΦΙΛΙΑΝ ΑΓΑΠΑ
Να φροντίζεις με στοργή τις σχέσεις αγάπης
ΦΙΛΙΑΝ ΦΥΛΑΣΣΕ
Να διαφυλάττεις τη φιλία
ΦΙΛΟΙΣ ΒΟΗΘΕΙ
Να βοηθάς τους φίλους και τους ανθρώπους που αγαπάς
ΦΙΛΟΙΣ ΕΥΝΟΕΙ
Να σκέφτεσαι θετικά για τους φίλους και τους ανθρώπους που αγαπάς
ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ ΓΙΝΟΥ
Να γίνεις εραστής της σοφίας
ΦΙΛΟΦΡΟΝΕΙ ΠΑΣΙΝ
Να έχεις καλή διάθεση προς όλους τους ανθρώπους
ΦΙΛΩ ΧΑΡΙΖΟΥ
Να είσαι αγαπητός στους φίλους σου, να τους κάνεις χάρες
ΦΟΝΟΥ ΑΠΕΧΟΥ
Να κρατιέσαι μακριά από φόνο
ΦΡΟΝΕΙ ΘΝΗΤΑ
Να λογαριάζεις όλα όσα αφορούν τους θνητούς (να σκέφτεσαι ως θνητός)
ΦΡΟΝΗΣΙΝ ΑΣΚΕΙ
Να καλλιεργείς την ικανότητά σου για σωστή σκέψη
ΦΥΛΑΚΗΝ ΠΡΟΣΕΧΕ
Να έχεις το νου σου σε ότι έχεις αναλάβει να φυλάττεις
ΧΑΡΙΖΟΥ ΑΒΛΑΒΩΣ
Να φροντίζεις να γίνεσαι αγαπητός χωρίς να ζημιώνεσαι (χωρίς βλάβη)
ΧΑΡΙΝ ΕΚΤΕΛΕΙ
Όταν χρωστάς χάρη, να μην τη ξεχνάς και να εκπληρώνεις το χρέος σου
ΧΡΗΣΜΟΥΣ ΘΑΥΜΑΖΕ
Να παραδέχεσαι τους χρησμούς
ΧΡΟΝΟΥ ΦΕΙΔΟΥ
Μη σπαταλάς το χρόνο σου
ΧΡΩ ΧΡΗΜΑΣΙ
Να χρησιμοποιείς αυτά που έχεις
ΨΕΓΕ ΜΗΔΕΝΑ
Μην κατακρίνεις κανέναν
