Η Τήνος είναι ένα από τα πιο όμορφα μέρη που έχω επισκεφθεί. Ένα νησί απέραντο εκθετήριο έργων τέχνης και μαρτυρία αγάπης των κατοίκων του. Δε λέω “μουσείο”, αλλά εκθετήριο, γιατί το “μουσείο” παραπέμπει στο παρελθόν, στο παλιό, στο ξεχασμένο. Η Τήνος όμως είναι ζωντανή και δοξάζει το σήμερα.
Στην Τήνο θα βρείτε καλλιέργειες σε δύο μέρη. Σε μέρη όπου υπάρχει νερό. Σε μέρη όπου είναι ξερικά, χωρίς νερό.
Το νησί, από άκρη σε άκρη είναι γεμάτο με πεζούλες που δημιουργούν μικρά επίπεδα μέρη σε πλαγιές. Πεζούλα είναι ο επίπεδος χώρος ανάμεσα σε δύο ξερολιθιές.
Ξερολιθιά βαμμένη με ασβέστη
Οι ξερολιθιές είναι ο τρόπος που επέλεξαν οι ντόπιοι για να εκμεταλλευθούν τις με κλίση πλαγιές του νησιού. Οι ξερολιθιές είναι μικρά “φράγματα” που συγκρατούν το χώμα. Δημιουργούν σκαλιά σε μία απότομη πλαγιά. Κάθε σκαλί είναι μία πεζούλα. Οι ξερολιθιές είναι ο μοναδικός τρόπος ώστε να μπορέσουν να καλλιεργηθούν οι πλαγιές του νησιού. Το υλικό κατασκευής των ξερολιθιών είναι σχιστολιθικές πέτρες χωρίς συνδετικό υλικό. Τις πέτρες που έβγαζαν οι αγρότες από τα χωράφια τους.
Επισκεφθήκαμε την Τήνο στα τέλη του Μαΐου 2017. Μείναμε στο ξενοδοχείο Anthea δίπλα στην παραλία του Αγίου Φωκά και πολύ κοντά στην Χώρα της Τήνου.
Το ξενοδοχείο Anthea στη Χώρα της Τήνου δίπλα στην παραλία του Αγίου Φωκά
Το ξενοδοχείο είναι σε αρμονία με το περιβάλλον. Μέσα στο ξενοδοχείο υπάρχουν κήποι
Ταραμπάδος
Το Ταραμπάδος είναι ένα χωριό κοντά στο κέντρο της Τήνου. Είναι διάσιμο για τους περιστερώνες που βρίσκονται γύρω από αυτό.
Κατοικία στον Ταραμπάδο
Περιστερώνας στον Ταραμπάδο
Το διακρίνουν οι όμορφες κατοικίες και οι “ταμπέλες” που είναι φτιαγμένες από σκαλισμένες πέτρες και είναι τοποθετημένες σε κομβικά σημεία. Οι ταμπέλες δείχνουν τα μέρη που μπορεί να πάει ο επισκέπτης από το σημείο που βρίσκεται.
Πέτρινη ταμπέλα στον Ταραμπάδο που φέρει έναν χάρτη του χωριού
Πέτρινη ταμπέλα στον Ταραμπάδο. Μας δείχνει ποιες κατευθύνσεις μπορούμε να ακολουθήσουμε
Βγαίνοντας από το χωριό και πηγαίνοντας προς τους περιστερώνες, συναντήσαμε τον κ. Γιώργο Ρήγα να σκαλίζει με μία τσάπα το μποστάνι του.
Ο κύριος Γιώργος Ρήγας, κάτοικος και καλλιεργητής στον Ταραμπάδο της Τήνου
Το μποστάνι του βρισκόταν ανάμεσα σε καλαμιές, προστατευμένο από τους αέρηδες. Ένα μικρό επίπεδο μέρος με πλούσιο σκούρο χώμα.
Μποστάνι με αγκινάρες στον Ταραμπάδο
Αριστερά του μποστανιού βρισκόταν ένα πλακόστρωτο μονοπάτι που οδηγούσε προς την πηγή από την οποία ποτίζονταν το μποστάνι. Παράλληλα με το μονοπάτι, συναντήσαμε και άλλα μποστάνια με κηπευτικά.
Μποστάνια με αγκινάρες, πατάτες, κρεμμύδια , κολοκυθιές, αγγουριές στον Ταραμπάδο
Στα μποστάνια, είδαμε να καλλιεργούνται αγκινάρες, πατάτες, κρεμμύδια, κολοκύθια, αγγούρια.
Η Τατιάνα συνομιλεί ενθουσιασμένη με τον κ. Γιώργο Ρήγα
Ο κύριος Γιώργος Ρήγας ήταν πολύ φιλικός μαζί μας και πρόθυμος να λύσει κάθε απορία μας. Για λίγο έγινε ο άτυπος ξεναγός μας. Μας μίλησε για το έργο του συλλόγου που είναι υπεύθυνος για τον εξωραϊσμό του Ταραμπάδος, για την κατασκευή και φροντίδα του μονοπατιού, για τις μοναδικές πέτρινες πινακίδες στο χωριό. Με αφορμή μία τυχαία ερώτησή μου μας είπε για τα πολλά φίδια, ιδιαίτερα οχιές, που έχει το νησί της Τήνου.
Αφού μας ξενάγησε στις πηγές που ποτίζουν τα μποστάνια, μας έδειξε και μας μίλησε για τους περιστερώνες, μας προσκάλεσε στο σπίτι του για καφέ.
Ακολουθήσαμε πρόθυμα αυτό τον πολύ ευγενικό και φιλόξενο άνθρωπο. Ο κ. Ρήγος είναι χαρακτηριστικό δείγμα των Τηνιακών.
Φιλόξενος και ευγενής, όπως όλοι οι κάτοικοι της Τήνου που συναντήσαμε. Πραγματικά θετική εμπειρία.
Το ίδιο και η σύζυγος του κ. Ρήγα, που παρά το απρόσμενο της επίσκεψής μας, μας φίλεψε τοπικό γλυκό και μας προσκάλεσε για καφέ. Ευχαριστούμε!
Καρδιανή
Το χωριό Καρδιανή είναι ένα μέρος που δεν προτείνουν για επίσκεψη κάποιοι τουριστικοί οδηγοί.
Η Καρδιανή όπως φαίνεται από τον δρόμο που περνά από επάνω της
Είναι όμως μέρος που πρέπει να επισκεφθείτε γιατί η Καρδιανή είναι πανέμορφη. Το ίδιο όμορφη με τον φημισμένο Πύργο.
Η Καρδιανή βρίσκεται στο βορειοδυτικό μέρος της Τήνου και είναι χτισμένη σε μία πλαγιά. Ο επαρχιακός δρόμος περνά πάνω από την Καρδιανή. Υπάρχουν δύο είσοδοι για το χωριό. Και οι δύο είναι δρόμοι με μεγάλη κλίση.
Οι πλαγιές της Καρδιανής καλλιεργούνται
Η Καρδιανή είναι χτισμένη σε μια πλαγιά με μεγάλη κλίση και τη διατρέχει κάθετα μία φυσική πηγή.
Στη μια μεριά του χωριού υπάρχει η Ορθόδοξη εκκλησία και από την άλλη η Καθολική.
Τα σοκάκια της Καρδιανής
Τα σπίτια στην Καρδιανή έχουν πόρτες και παράθυρα σε διάφορα χρώματα. Εντύπωση μας προκάλεσε η ομορφιά και οι χρωματιστές πινελιές σε μέρη αναπάντεχα.
Το παραδοσιακό καφενείο “Δήμητρα” στην Καρδιανή
Σε ένα κεντρικό σημείο θα βρείτε δύο παραδοσιακά καφενεία. Λίγο παρακάτω θα δείτε την πλατεία με τα πλατάνια.
Οι ντόπιοι μας είπαν ότι η Καρδιανή είχε 70 παιδιά στο σχολείο. Σήμερα έχει μόνον 1 μαθητή. Οι περισσότεροι κάτοικοι την επισκέπτονται πλέον μόνον το καλοκαίρι.
Οι κρεμαστοί κήποι της Καρδιανής
Ξερολιθιές και πεζούλες στην Καρδιανή
Κι εδώ συναντήσαμε ξερολιθιές και πεζούλες όπου καλλιεργούν ελιές, οπωροφόρα δέντρα, ντομάτες και αγγουριές.
Μποστάνι με κηπευτικά στην Καρδιανή
Οι κάτοικοι εκμεταλλεύονται τα νερά των πηγών και ποτίζουν τα μποστάνια τους.
Παρατηρήστε τα φύλλα φοίνικα που καλύπτουν τα αρδευτικά κανάλια
Για να περιορίσουν την εξάτμιση του νερού, τοποθετούν φύλλα φοίνικα στα αρδευτικά αυλάκια ανάμεσα στα φυτά.
Γλυπτό της Παναγίας και του Χριστού επάνω από πηγή στην Καρδιανή
Εικόνες από την Τήνο
Ο Άγιος Γεώργιος καταβάλει το δράκο. Γλυπτό του Κώστα Τσόκλη στον προαύλιο χώρο του μουσείου Τσόκλη στο χωριό Κάμπος. Δυστυχώς και αυτό το μουσείο ήταν κλειστό
Ενδιαφέρον γλυπτό στην Καρδιανή
Καλλιτεχνικό πάρκο “Πνεύμα - Τέχνη – Μόχθος”
Μνημείο αφιερωμένο στον ανώνυμο λατόμο και στους Χαλεπά και Σκαλκώτα έξω από τα χωριά Μαμάδος και Μαρλάς
Η πλατεία του χωριού Πύργος με τον χαρακτηριστικό υπεραιωνόβιο πλάτανο
Ιδιαίτερο φυτό σε πήλινη γλάστρα
Όμορφη κατοικία στον Πύργο
Αφιερωμένο στον οίνον. “... Το εύθυμον και ταραχώδες θείον... της μέθης και της τραγωδίας ενορχηστρωτής...”. Έξω από οικία στον Πύργο της Τήνου
Επάνω από την επιγραφή βρίσκεται η μορφή του Διονύσου
Ακόμη ένα υπέροχο γλυπτό σε κατοικία στον Πύργο της Τήνου
Η επιγραφή έξω από αυτό το σπίτι μας θυμίζει ότι κατασκευάστηκε το 1774
Πάπιες και χήνες κοντά στην παραλία της Ρώχαρης
Η παραλία της Ρώχαρης
Η γεωργία στην Τήνο
Δανείστηκα αυτό το κείμενο που έχει γράψει ο κ. Μάνθος Βίλλας γεωπόνος ΑΣ Τήνου και αφορά τη γεωργία στην Τήνο. Δυστυχώς δεν αναφέρεται η ημερομηνία συγγραφής. Πηγή: http://tinos.biz/deltio_tipou153.html
Το νησί της Τήνου ανέκαθεν ήταν γεωργοκτηνοτροφικό νησί. Μέχρι πριν λίγες δεκαετίες οι γεωργικές ασχολίες των Τηνιακών παρέμεναν εν πολλοίς όμοιες με εκείνες πολύ παλιότερων εποχών. Για παράδειγμα το αρχαίο ησιόδειο άροτρο πού έσερναν τα ζώα εξακολουθούσε να είναι σε ευρεία χρήση όπως και πολλές άλλες εργασίες πχ αλώνισμα με ζώα κλπ.
Η ραγδαία εισαγωγή των μηχανών (αντλίες νερού, τρακτερ, κλπ) στην γεωργία τα τελευταία 30- 40 χρόνια φάνηκε πως θα έδινε μια άλλη διάσταση στην γεωργική πράξη και θα έδινε νέα ώθηση στους Τηνιακούς να ασχοληθούν με την γη τους, πράγμα όμως που δεν συνέβη. Αιτία κατά την άποψή μου, η ραγδαία και πέραν κάθε προσδοκίας ανάπτυξη του οικοδομικού τομέα λόγω της στροφής του νησιού στον τουρισμό.
Η Τήνος τις τελευταίες δεκαετίες κτίστηκε απ΄ άκρου σ άκρον και η ανοικοδόμηση αυτή απαιτούσε εργατικά χέρια τα οποία εύκολα βρέθηκαν από τους εν δυνάμει γεωργούς, λόγω του καλύτερου εισοδήματος που έδινε το επάγγελμα του οικοδόμου. Συνάμα άλλο μέρος των υποψήφιων γεωργών στράφηκε στα τουριστικά επαγγέλματα ή προτίμησε σπουδές ή επαγγελματική ενασχόληση σε κάθε είδους αντικείμενο εκτός της γεωργίας, πράγμα που οδήγησε τους περισσοτέρους από τους νεόυς αυτούς να εγκατασταθούν και εκτός Τήνου.
Η ανοικοδόμηση σε κάθε σημείο της Τηνιακής υπαίθρου είχε ακόμη και άλλα αρνητικά αποτελέσματα στην γεωργία – κτηνοτροφία του νησιού, αφού δέσμευσε αγροτικές εκτάσεις, χρησιμοποίησε το υπόγειο κυρίως νερό του νησιού για τις νέες οικιστικές ανάγκες που δημιούργησε, και σε πολλές περιπτώσεις δημιούργησε αντιπαράθεση συμφερόντων αγροτών και οικιστών, συνήθως εις βάρος των πρώτων.
Έτσι όλη την προηγούμενη περίοδο η Τήνος βρέθηκε χωρίς νέους αγρότες οι οποίοι μάλιστα κατά τεκμήριο, είναι και εκείνοι που θα εισάγουν την νέα, την μοντέρνα αντίληψη στην γεωργική πράξη.
Η Τήνος όλα τα προηγούμενα από την οικοδομική της άνθηση χρόνια, ως γεωργικό νησί που ήταν, παρήγαγε μια σειρά προϊόντων τα οποία ταίριαζαν στις εδαφοκλιματικές συνθήκες της. Θυμάμαι πολλά σταφύλια, πολύ κριθάρι, κάποια όσπρια κυρίως φασόλια και ρεβίθια, αμπελοφάσουλα, σύκα, ελιές - λάδι (μέχρι πριν 10 - 15 χρόνια λειτουργούσαν 2 ελαιοτριβεία), λεμόνια και βέβαια στο λιβάδι της Κώμης - Καλλονής, στους κήπους των ρεματιών όλου του νησιού και στις πεδινές εκτάσεις της Χώρας, κάθε είδους κηπευτικά.
Η κτηνοτροφία της Τήνου ήταν εκτατικής μορφής , αξιοποιούσε κάθε είδους νομή που φύτρωνε στο νησί, και παρήγαγε ένα μέρος των απαιτούμενων ζωοτροφών επί τόπου, ιδιαίτερα καλλιεργώντας σιτηρά και ψυχανθή. Πολλοί θα θυμούνται δύο αλωνιστικά συγκροτήματα να οργώνουν το νησί για να προλάβουν να αλωνίσουν όλη την συγκομιδή.
Η είσοδος της Ελλάδας στην ΕΕ έφερε τις επιδοτήσεις στην γεωργία, αλλά και τις ποσοστώσεις στην παραγωγή κάποιων προϊόντων πχ στο γάλα. Στην Τήνο οι επιδοτήσεις ευνόησαν μόνο τον τομέα της αιγοπροβατοτροφίας εις βάρος όλων των άλλων κλάδων παραγωγής.
Η στροφή των κτηνοτρόφων μας στα πρόβατα και στα κατσίκια λόγω της επιδότησης, οδήγησε σε σειρά άλλων παρενεργειών, όπως την εγκατάλειψη της καλλιέργειας των αγρών και την μετατροπή τους σε βοσκοτόπια, την εγκατάλειψη της αγελαδοτροφίας, τα προβλήματα στην καλλιέργεια του αμπελιού, των δένδρων, ακόμα και των κηπευτικών λόγω εισβολής των κατσικιών, την καταστροφή των τοίχων των αναβαθμίδων, την εξαφάνιση της θαμνώδους βλάστησης και κυρίως την δημιουργία ημιάγριων κοπαδιών τα οποία έχουν ξεφύγει από την επίβλεψη των κτηνοτρόφων και αποτελούν μάστιγα για την Τηνιακή ύπαιθρο.
Η θεσμοθέτηση επίσης των ποσοστώσεων, -των αρνητικών επιδοτήσεων θα μπορούσα να πω-, οι οποίες απέβλεπαν στην μείωση της παραγωγής κάποιων προϊόντων, οδήγησαν στην σταδιακή μείωση της αγελαδοτροφίας.
Έτσι ενώ το 1981 λειτούργησε το συνεταιριστικό τυροκομείο που αξιοποιούσε το αγελαδινό γάλα και απαιτούνταν κάποιου είδους επιδότησης της γαλακτοπαραγωγής, την ίδια εποχή η παραγωγή γάλακτος τέθηκε θα έλεγα σε διωγμό από την πολιτεία, η οποία ακολουθώντας τις οδηγίες της ΕΟΚ που σκοπό είχαν την μείωση της παραγωγής γάλακτος στην ΕΕ, καθιέρωσε την ποσόστωση στο αγελαδινό γάλα. Δεν επιτρεπόταν δηλαδή να παράγεις περισσότερο γάλα από μια συγκεκριμένη ποσότητα που σου είχε χορηγηθεί. Ούτε λόγος βέβαια για επιδότηση του. Ταυτόχρονα για να αποτελειώσει η παραγωγή γάλακτος, καθιερώθηκε και η επιδότηση των κρεοπαραγωγικών αγελάδων με μοναδικό κριτήριο επιλεξιμότητας αν θα επιδοτηθεί η αγελάδα, να μην πουλιέται το γάλα της.
Όλοι λοιπόν οι ανωτέρω παράγοντες οδήγησαν σε φθίνουσα πορεία την Τηνιακή γεωργία.
Εξαίρεση στην παρακμή αυτή όλα αυτά τα χρόνια, αποτέλεσαν μερικά σημαντικά γεγονότα που πιστεύω οτι θα συμβάλουν στην μελλοντική επανεκκίνησή της. Αναφέρομαι πρώτα στην ίδρυση και λειτουργία του μελισσοκομικού συνεταιρισμού χάριν της πρωτοβουλίας του φωτισμένου και ιδεολόγου φίλου, αείμνηστου Αλέξανδρου Σκλάβου. Ο συνεταιρισμός αυτός έδωσε μια καλή ώθηση στην Τηνιακή μελισσοκομία, κυρίως εκμεταλλευόμενος σχετικά προγράμματα. Έτσι κατάφερε να πετύχει τον εκσυγχρονισμό των μελισσοκομικών μονάδων με κάθε είδους μηχανήματα και εξοπλισμό.
Ιδρύθηκαν επίσης χάριν κάποιων προγραμμάτων μερικές μικρές μονάδες επεξεργασίας αγροτικών προϊόντων, εκσυγχρονίστηκε εν μέρη το τυροκομείο, και κτίστηκαν και λειτούργησαν το σύγχρονο σφαγείο και το ελαιοτριβείο. Επίσης ιδιωτική εταιρεία καλλιέργησε εγκαταλελειμμένους αγρούς με αμπέλια σε σημαντική έκταση, τα οποία ήδη έχουν μπει στην παραγωγική τους φάση.
Σήμερα εκτιμώ ότι η τηνιακή γεωργία βρίσκεται στο κατώτατο σημείο της, με ελάχιστους αγρότες και ακόμη λιγότερους επιχειρηματίες αγρότες. Τα προβλήματα είναι πολλά και κυρίως η έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού λόγω του ότι η γεωργία στην Τήνο δεν αποδίδει σημαντικά ή αποδίδει πολύ λιγότερα από άλλους τομείς.
Άλλα γενικότερα ή επιμέρους προβλήματα της γεωργοκτηνοτροφίας - μελισσοκομίας στο νησί της Τήνου, τα οποία έχω εντοπίσει πολύ επιγραμματικά είναι τα εξής:
- Ο ανταγωνισμός γεωργοκτηνοτροφίας και εκτός σχεδίου δόμησης
- Η έλλειψη νερού για την γεωργία. Θα πρέπει το υπάρχον φράγμα της Λιβάδας και το υπό συζήτηση της Γρίζας, μαζί με εκείνο της Βακέτας να δώσουν νερό και στην γεωργία
- Ο ανταγωνισμός για νερό της γεωργίας και των άλλων χρήσεων. Ιδιαίτερα με την συνεχή διάνοιξη γεωτρήσεων από φορείς και από μη αγρότες, έχει στερέψει κάθε φυσική πηγή που πότιζε τους μικρούς κήπους και τα περιβόλια των ρεματιών μας
- Η νομιμοποίηση - αδειοδότηση των υπαρχόντων σταύλων και ο χωροταξικός περιορισμός δημιουργίας νέων σταυλικών εγκαταστάσεων μόνο σε μια συγκεκριμένη περιοχή
- Η εμπορία εντός της Τήνου εισαγόμενων προϊόντων, τα οποία βαφτίζονται τηνιακά. Το γεγονός αυτό προκαλεί ανταγωνισμό και αδυναμία πώλησης εντός της Τήνου των γεωργοκτηνοτροφικών προϊόντων που παράγονται στο νησί. Απαιτείται καλύτερη λειτουργία της αγοράς ώστε να προστατεύονται τα τηνιακά προϊόντα αλλά και οι καταναλωτές
- Ο υπεράριθμος πληθυσμός των αδέσποτων- ημιάγριων αιγοπροβάτων
- Η υπερβόσκηση και το κάψιμο των μελισσοκομικών φυτών (μειώνεται η μελισσοβοσκή)
- Η έλλειψη εγγειοβελτιωτικών - αποστραγγιστικών - αρδευτικών έργων στο "Λιβάδι" της Κώμης - Καλλονής, και άλλων απαραίτητων έργων υποδομής (δρόμοι, εξηλεκτρισμός, κ.λπ.) σ΄ όλο το νησί
- Η ανεξέλεγκτη διάθεση των αστικών λυμάτων
- Η μη επιδότηση της μεταφοράς των λιπασμάτων και των γεωργικών προϊόντων που εξάγονται από το νησί πχ τυριά, αγκινάρες, ζώα σε αντιστοιχία με την επιδότηση μεταφοράς ζωοτροφών προς το νησί
- Ο αποκλεισμός των αγροτών από χρηματοδοτικά προγράμματα λόγω πολλών προϋποθέσεων και γραφειοκρατικών απαιτήσεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι κανένας αγρότης δεν επωφελήθηκε από τα προγράμματα εκσυγχρονισμού των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, ενώ οι νέοι αγρότες που εντάχθηκαν στο πρόγραμμα νέων αγροτών ίσως μετρούνται στα δάκτυλα του ενός χεριού. Πρέπει να γίνει υποστήριξη των γεωργών και των κτηνοτρόφων μέσα από προγράμματα που θα τα ονόμαζα «μικρά σχεδία βελτίωσης», χωρίς το πλήθος των περιορισμών της γραφειοκρατίας
- Η έλλειψη ειδικού γραφείου ή υπηρεσίας πάνω στην Τήνο για τον πρωτογενή τομέα που θα παρέχει υποστήριξη τόσο στους αγρότες όσο και στους φορείς. Το γραφείο αυτό κατάλληλα στελεχωμένο, θα βοηθούσε στην παροχή συμβουλών προς τους αγρότες, στον εντοπισμό των προβλημάτων, στην εξεύρεση λύσεων, στην σύνταξη προτάσεων προς τους τοπικούς φορείς, στην παρακολούθηση υλοποίησης συγκεκριμένων δράσεων, στην εισαγωγή και υποστήριξη νέων προτάσεων
- Η έλλειψη του αναγκαίου προσωπικού στις υπηρεσίες ανάλογα με τον όγκο εργασίας τους. (πχ ένας κτηνίατρος στην Τήνο)
- Η παντελής έλλειψη εκπαίδευσης - επιμόρφωσης των αγροτών
- Η μη επίλυση της συνεχούς υδροδότησης και της διάθεσης λυμάτων του συνεταιριστικού τυροκομείου και του ελαιοτριβείου
Προτάσεις για το άμεσο μέλλον, που ίσως βοηθήσουν να ξαναξεκινήσει κάτι, αφού η κρίση οδηγεί τα πράγματα προς την ενασχόληση με την γεωργία και την επιστροφή στο χωριό:
- καταρχήν υλοποίηση ή επίλυση όλων ή κάποιων από τα παραπάνω προβλημάτων.
- εφαρμογή στην πράξη της περιβόητης, συνταγματικά κατοχυρωμένης “νησιωτικότητας” και στον αγροτικό τομέα. Δεν είναι δυνατόν να εξισώνεται ο νησιώτης αγρότης με τον αγρότη του θεσσαλικού κάμπου ή το τυροκομείο της Τήνου με την γαλακτοβιομηχανία ΔΩΔΩΝΗ όσο αφορά τις απαιτήσεις της νομοθεσίας. Στα μικρά νησιά θα πρέπει να θεσμοθετηθούν οι ελάχιστες μόνο απαιτήσεις, όσο αφορά στην ίδρυση και λειτουργία γεωργικών εκμεταλλεύσεων, μεταποιητικών ή άλλων εγκαταστάσεων (χωροταξία, απόβλητα, πρώτη ύλη, ποσοστώσεις, άδειες στάβλων, αξιοποίηση υποπροϊόντων σφαγείου κλπ)
- εντατικότερη σύνδεση της πρωτογενούς αγροτικής παραγωγής με τον τουρισμό. Επιβάλλεται να μην υπάρχει ξενοδοχείο ή άλλος χώρος μαζικής εστίασης που να μη χρησιμοποιεί τηνιακά αγροτικά προϊόντα.
- δημιουργία ομάδων παραγωγών ανά προϊόν, με στόχο τη μείωση του κόστους παραγωγής, τη βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων, την αύξηση της τυποποίησης, με τελικό στόχο την ενίσχυση του εισοδήματος των γεωργών και κτηνοτρόφων. Κάτι τέτοιο ως ένα βαθμό κάνει ο μελισσοκομικός συνεταιρισμός.
- το αγελαδινό γάλα σήμερα είναι ένα προϊόν που έχει εξασφαλισμένη διάθεση λόγω της λειτουργίας του τυροκομείου. Επομένως η εκτροφή αγελάδων συνδυασμένη με ιδιοπαραγωγή έστω μέρους των ζωοτροφών, είναι νομίζω μια πρόταση. Σε άλλα νησιά δίπλα μας λειτουργούν μάλιστα μεγάλες μονάδες αγελαδοτροφίας πχ Μύκονος, Νάξος, Σύρος.
- προσπάθεια για συλλογική εμπορία του τηνιακού κρέατος, ιδιαίτερα του αρνίσιου και του κατσικίσιου.
- πιστεύω ότι υπάρχει δυνατότητα κάποιας μορφής χοιροτροφίας για παραγωγή των φημισμένων τηνιακών λουκάνικων και λούζας που τώρα γίνονται από μη τηνιακό κρέας.
- σαφώς υπάρχει πεδίο για συνέχιση της αμπελοκαλλιέργειας με ποικιλίες αμπέλου της Τήνου: Ροζάκι για παραγωγή επιτραπέζιων σταφυλιών, Ποταμίσι για παραγωγή λευκών και κόκκινων κρασιών, Κουμαριανό για παραγωγή γλυκών κόκκινων κρασιών. Εδώ εμπεριέχεται και η δυνατότητα νόμιμης εμφιάλωσης και πιστεύω και εξαγωγής ρακιού.
- περαιτέρω ανάπτυξη, κατόπιν κάποιας μελέτης και οργάνωσης, της καλλιέργειας συγκεκριμένων υπαίθριων ή θερμοκηπιακών κηπευτικών τα οποία θα μπορούσαν να επιλεγούν ως τοπικά προωθούμενα. Πχ η αγκινάρα ή το λεμόνι παλαιότερα, το οποίο θεωρώ ότι μπορεί να επανακαλλιεργηθεί.
- μετά την πρόσφατη λειτουργία του ελαιοτριβείου και την φύτευση πολλών ελαιοδέντρων τα τελευταία χρόνια, θα μπορούσε να γίνει περαιτέρω ανάπτυξη της ελαιοκαλλιέργειας με τυποποίηση και εμπορία του λαδιού.
- μελέτη για ενδεχόμενες νέες καλλιέργειες, -που όμως έρχονται από τα παλιά-, όπως τα ξερά σύκα, κάποια όσπρια ή τα αρωματικά φυτά. Ας πούμε: η φάβα στην Σαντορίνη πάει καλά, ή τα σύκα στην Εύβοια
- γιατί να μην ξαναπαράγει η Τήνος κριθάρι ή βίκο όπως παλιά; Σήμερα εισάγουμε όλο το κριθάρι της σποράς από την Πάρο και την Λήμνο. Νησιά στο μέγεθος της Τήνου δεν είναι κι αυτά;
Επίλογος
Η Τήνος είναι ένα μέρος προς εξερεύνηση.
Γνωστή κυρίως για το ναό της Μεγαλόχαρης Παναγίας, έχει πολλά να προσφέρει σε όλους τους επισκέπτες. Βρίσκεται πολύ κοντά στην Αθήνα.
Αξίζει να την επισκεφθείτε και να την ανακαλύψετε!
