Φυσικη καλλιεργεια

Δεν ξέρω πού ζεις. Εγώ βλέπω τα χωράφια να έχουν μείνει ακαλλιέργητα. Τόση γη ακαλλιέργητη, παρατημένη. Οι παλιοί χωρικοί είχαν κάποια αγάπη για τη γη. Τόσοι πόλεμοι, τόσες καταστροφές, τόσος αγώνας, τους κούρασε όλους. Οι νέοι άρχισαν να φεύγουν μετανάστες. Μετά την κατοχή και τον εμφύλιο πόλεμο η Ελλάδα ήταν να την κλαίν' οι ρέγγες!
Μετά ήρθε η χημική καλλιέργεια και είπαν ότι θα πάνε λίγο καλύτερα τα πράγματα. Τίποτα. Οι πόλεις τότε με τα εργοστάσια και την οικοδομή τράβηξε και τους τελευταίους. Πίσω έμειναν τρεις στραβοί. Και οι μεσάζοντες και οι τράπεζες, και οι χοντρέμποροι, και το κακό συναπάντημα. Πώς ν' αγαπήσουν τον τόπο τους; Καταριόντουσαν που γεννήθηκαν σ' αυτόν τον τόπο. Το μακρινό και το εξωτικό έμοιαζε ωραίο, το δικό μας και το οικείο είχε συνειρμούς με βάσανα, πείνα, φτώχεια, πόλεμο...
Άμα δεν αγαπάς τον τόπο σου είναι σα να μην αγαπάς τον εαυτό σου. Αν δεν υποστηρίξεις το σπίτι σου θα πέσει και θα σε πλακώσει. Όποιος δεν αγαπάει τον τόπο του είναι ψυχολογικά άρρωστος. Θέλει να είναι κάποιος άλλος. Νομίζει ότι τελικά είναι ένας άλλος. Θέλει να είναι αλλού. Έχει αλλοτριωθεί. Έχει γίνει αλλότριος, ξένος με τον εαυτό του.
Δικαιολογώ τους συμπατριώτες μου. Ποιος λαός θα άντεχε τόση πίεση;
Και τότε έσκασε μύτη η μεγάλη ευκαιρία που λέγεται Ευρώπη! Ω! τι καλά! Τώρα θα έχουμε αφεντικά! Κι άλλα αφεντικά. Και με το πιστόλι στον κρόταφο οι έλληνες είπαν εντάξει.
Άρχισαν οι επιδοτήσεις για καταστροφές και επανασχεδιασμούς. Χωματερές. Παραλογισμοί. Ρεμούλες. Οι γη ξεχάστηκε.

Εγώ βλέπω ότι η γη είναι παρατημένη. Τι λες; Δε θα ήταν καλύτερα να κάνουμε φυσική καλλιέργεια σε εκτάσεις τελείως παρατημένες; Εντάξει, την έχουν καταστρέψει, όμως και στη Χιροσίμα που έπεσε η ατομική βόμβα φυτρώνουν χορταράκια και λουλούδια.

Τα γέλια του επαγγελματία αγρότη του κόβονται όταν δεν του δίνουν την επιδότηση. Τα γέλια του κόβονται όταν χάνει τη ζωή του από καρκίνο, που έχει φάει ο ίδιος τα φυτοφάρμακα και τα δηλητήρια ραντίζοντας και ποτίζοντας. Τα γέλια του κόβονται όταν τα προϊόντα του αύριο θα του πουν ότι δεν τρώγονται, είναι για πέταμα, και δεν έχουμε πού να τα πετάξουμε. Τα γέλια θα του κοπούν όταν το χώμα στο χωράφι του του πουν ότι έχει γίνει ακατάλληλο και του απαγορεύσουν ακόμα και να πηγαίνει στα χωράφια του. Μην περιμένουμε να συμφωνήσει ο άνθρωπος αυτός.

Εμείς μόνοι μας, όσοι καταλαβαίνουμε, πρέπει να κάνουμε την επιλογή μας. Για τον εαυτό μας και τους δικούς μας ανθρώπους. Το ζητούμενο για μένα είναι η ευτυχία, όχι η επιτυχία. Η ζωή και όχι η κάθε είδους ανάπτυξη. Η υγεία κι όχι η μόστρα και η καλή συσκευασία. Η ειλικρίνεια και η γνώση κι όχι η πιστοποίηση. Η άμεση κατανάλωση κι όχι το εμπόριο. Η ανταλλαγή κι όχι η τιμολόγηση στα χρηματιστήρια των λαχαναγορών.

Εγώ κάνω του κεφαλιού μου και απολαμβάνω τα υπέροχα φυσικά προϊόντα πού έχω εγγυηθεί ο ίδιος στον εαυτό μου και στους δικούς μου. Αδιαφορώ για τον άνθρωπο εκείνο που περιμένει πότε και τι θα του πουν τα μεγάλα αφεντικά. Όταν θα του πουν να πάει να... τότε θα είναι αργά γι αυτόν. Πριν είναι αργά για όλους μας ας κάνουμε το σωστό.

Άλλη φορά θα σου πω τι άλλο έχω κάνει και τι προτίθεμαι να κάνω. Έχω κι εγώ τη στρατηγική μου. Ένα πράγμα θα σου πω, φυτεύω πολύ περισσότερα φυτά περιμένοντας να έχω και απώλειες. Αυτό δεν είναι φυσική καλλιέργεια; Δεν είναι φυσική στρατηγική; Δεν γίνεται στη φύση;
Αντίθετα ο ξεροκέφαλος ξερόλας επαγγελματίας γεωργός, όχι όλοι - δε θέλω να το πιστέψω- , αυτός λοιπόν, δεν ανέχεται να πάθει ζημιά στο ελάχιστο. Και στο τέλος αφήνει την πατάτα μέσα στο χωράφι γιατί δεν πιάνει ξαφνικά την τιμή που τον συμφέρει. Εεεεεεεεε!
Πού σε βρήκα; Αλήθεια τόση ώρα είσαι δω ή μιλάω μόνος μου;
Καλό βράδυ. Όλα θα πάνε καλά.

Τεσπα

Καλημέρα. Καλημέρα σε όλους.
Μέχρι τώρα έγραφα "τέλος πάντων". Από σήμερα θα χρησιμοποιώ το "Τεσπα". Ευχαριστώ πολύ xqtr.
Βλέπω τη γλώσσα σαν τη γη. Σέβομαι τη γλώσσα και την προσέχω όσο μπορώ. Σέβομαι και την εξέλιξη της γλώσσας. Το Τεσπα είναι καθαρόαιμο και ελληνικότατο.
Στην αρχή νόμισα πως ήταν ο δαίμων του τυπογραφείου. Ύστερα υποψιάστηκα ότι κάτι άλλο γίνεται εδώ. Την απορία μου την έλυσε η γυναίκα μου! Την έχει μάθει από τα παιδιά μας. Δεκτόν.
Πολύ καλημέρα σας.

Για το "νεκρό χώμα" μου έχει μιλήσει άνθρωπος που πουλά χώμα από εκσκαφές. Προς τιμή του ήταν ειλικρινής.
Καλό είναι να το γνωρίζουν όσοι θέλουν να φέρουν χώμα. Να μην περιμένουν ότι αμέσως ο κήπος τους θα ανθίσει άμεσα...
Θα χρειαστεί αρκετό χρονικό διάστημα και εμπλουτισμό με οργανική ύλη, μέχρι να "ζωντανέψει" το χώμα και να είναι κατάλληλο για να φυτέψεις.


Σχετικά με τους αγρότες...
Πέρα απ' όλα όσα έχουν υποθεί να θυμίσω δύο πράγματα.

α) Ο αγρότης ακολουθεί συμβουλές που του δίνουν επαγγελματίες που εμπορεύονται φάρμακα, λιπάσματα, σπόρους. Όσο πιο πολλά από αυτά χρειάζεται ο αγρότης, τόσο πιο καλά για τους εμπόρους. Δεν είναι αποκλειστικά υπεύθυνος για ότι κάνει. Συμβουλεύεται επαγγελματίες.

β) Άλλο να καλλιεργείς λίγα τετραγωνικά από χόμπυ και άλλο να καλλιεργείς δεκάδες στρέμματα και πολύ περισσότερο να περιμένεις να ζήσεις από την παραγωγή.
Ένας επαγγελματίας αγρότης, πρέπει να μπορεί να παρουσιάσει ένα όμορφο προϊόν, σε μεγάλες ποσότητες και χαμηλές τιμές. Δε λέω εύγευστο γιατί αυτό είναι το τελευταίο που απασχολεί. Με το μάτι αγοράζουμε και όχι με το γεύση.
Σε έναν τέτοιο περιβάλλον, οι επαγγελματίες αγρότες δεν έχουν την πολυτέλεια πειραματισμών με αμφίβολα αποτελέσματα.

Σχετικα με τους αγροτες, συμφωνω και με τους δυο σας... το θεμα ειναι αρκετα βαθυ για να το αναλυσουμε σε μερικα posts. Το σιγουρο ειναι οτι φταινε και οι αγροτες απο την μερια τους, αλλα φταιει και το "συστημα" που τον "εχωσε" και τον εμαθε να καλλιεργει με χημικα κτλ. Ας το αφησουμε ως, εδω. Ετσι και αλλιως εμεις εχουμε κανει την επιλογη μας. Οποιος θελει ακολουθει...

@Κρανιος
Το τεσπα κατα τυχη το ειχα ακουσει απο μια καθηγητρια αρχαιων ελληνικων... δεν πρεπει να ειναι απλως μια αργκο... ειναι κανονικη λεξη... ετσι νομιζω τουλαχιστον. Αν σου αρεσει η γλωσσα μας οπως λες, δες και αυτο... απλα φοβερο.

Πολύ καλό βίντεο ...δεν λέω ότι συμφωνώ ιδιαίτερα με την ΕΟΕ
(μωρέ μακάρι να έχουν δίκαιο μιας και μια θεσούλα στο διαστημόπλοιο
θα την γούσταρα τρελά) αλλά πράγματι η γνώση η σοφία των ΑΡΧΑΙΩΝ
Ελλήνων ήταν ...... πέραν του τι μπορεί να χωρέσει ο σημερινός νους

Τεσπα. Προσωπικά δεν μ' ενδιαφέρουν όσοι ισχυρίζονται ότι οι έλληνες είναι οι καλύτεροι, οι αρχαιότεροι και άλλα τέτοια. Ό,τι είμαστε είμαστε. Και οι άλλοι καλοί είναι. Ο καθένας ό,τι έχει αυτό υπερασπίζεται.
Μ' αρέσει η γλώσσα. Όχι μόνον η ελληνική. Κοιτάζοντας μέσα στη γλώσσα βλέπω τους ανθρώπους, τη ζωή τους, το φαινόμενο που λέγεται άνθρωπος κοινωνικός. Και γλώσσα δεν είναι μόνο αυτή που μιλάμε και γράφουμε. Κάθε μορφή επικοινωνίας έχει κώδικες, έχει πρωτόκολλα, έχει γλώσσα.
Κάποτε θα γράφουν ποιήματα σε γλώσσες μηχανής, σε γλώσσες προγραμματισμού. Και θα αστειεύονται βεβαίως.
Τεσπα ... σε γλώσσα μηχανής. Εμμ, σα συνάρτηση; Σαν κυματομορφή; Σαν εξίσωση πώς θα ήτανε;

enigma έγραψε: Πολύ καλό βίντεο ...δεν λέω ότι συμφωνώ ιδιαίτερα με την ΕΟΕ
(μωρέ μακάρι να έχουν δίκαιο μιας και μια θεσούλα στο διαστημόπλοιο
θα την γούσταρα τρελά) αλλά πράγματι η γνώση η σοφία των ΑΡΧΑΙΩΝ
Ελλήνων ήταν ...... πέραν του τι μπορεί να χωρέσει ο σημερινός νους

Ουτε εγω... δεν με νοιαζει... ακομα και φτιαγμενο να ειναι... ειναι φοβερο.

Γενικά για τους αρχαίους λαούς έχω να πω τα παρακάτω:
Οι αρχαίοι δεν έχουν καμιά σχέση μ' αυτό που μας έχουν μάθει οι "βεραμέντε" προοδευτικοί. Οι αρχαίοι ζήσανε σε άλλη εποχή, αυτό είναι όλο. Δεν ήταν κατώτεροί μας. Όλοι οι αρχαίοι λαοί ζήσανε σε μια άλλη εποχή. Αυτοί ήξεραν τότε τι έκαναν και γιατί και πώς. Και όλοι οι αρχαίοι λαοί έχουν δώσει, έχουν συμβάλει στο σημερινό κόσμο. Όλοι οι λαοί είναι πρόγονοί μας. Τ' άφησαν όλα και φύγανε. Ή τα πήραν όλα κι έφυγαν. Και μας έχουν αφήσει όλους εμάς να κόψουμε το λαιμό μας.

Βεραμέντε λένε οι Ζακυνθινοί τους δήθεν, τους "νοματαίους", τους νεοάρχοντες.

ilias έγραψε: Σχετικά με τους αγρότες...

ilias έγραψε: Σχετικά με τους αγρότες...
Πέρα απ' όλα όσα έχουν υποθεί να θυμίσω δύο πράγματα.

α) Ο αγρότης ακολουθεί συμβουλές που του δίνουν επαγγελματίες που εμπορεύονται φάρμακα, λιπάσματα, σπόρους. Όσο πιο πολλά από αυτά χρειάζεται ο αγρότης, τόσο πιο καλά για τους εμπόρους. Δεν είναι αποκλειστικά υπεύθυνος για ότι κάνει. Συμβουλεύεται επαγγελματίες.

β) Άλλο να καλλιεργείς λίγα τετραγωνικά από χόμπυ και άλλο να καλλιεργείς δεκάδες στρέμματα και πολύ περισσότερο να περιμένεις να ζήσεις από την παραγωγή.
Ένας επαγγελματίας αγρότης, πρέπει να μπορεί να παρουσιάσει ένα όμορφο προϊόν, σε μεγάλες ποσότητες και χαμηλές τιμές. Δε λέω εύγευστο γιατί αυτό είναι το τελευταίο που απασχολεί. Με το μάτι αγοράζουμε και όχι με το γεύση.
Σε έναν τέτοιο περιβάλλον, οι επαγγελματίες αγρότες δεν έχουν την πολυτέλεια πειραματισμών με αμφίβολα αποτελέσματα.

Κράνιος έγραψε: Παρατηρώ και διορθώνομαι διαρκώς. Πριν 20 χρόνια αγόρασα ένα μικρό λιοστάσι με 18 μεγάλα δέντρα. Εκεί έχει τέλειο χώμα. Εκεί σκέφτομαι τώρα να κάνω φυσική καλλιέργεια. Είναι πάνω σε λόφο και δε μολύνεται από τα απονέρια των αλλωνών. Είναι ό,τι πρέπει. Εκεί τότε είχα μια τρομερή εμπειρία. Άκου: Ήταν Δεκέμβρης αλλά δεν ήταν ιδιαίτερα βροχερός καιρός. Πήρα ένα τσουβάλι λίπασμα, νιτρική αμμωνία, και το σκόρπισα στο χωράφι, γύρω από τα δέντρα. Την άλλη μέρα που πήγα για άλλες δουλειές εκεί, μια βρώμα πολύ έντονη ήταν διάχυτη παντού. Σα να είχε ψοφήσει κάποιο ζώο. Τι λες ότι συνέβαινε; Όλο το χωράφι είχε γεμίσει χιλιάδες γαιοσκώληκες ψόφιους! Το χωράφι ήταν ακαλλιέργητο μερικές δεκαετίες. Μόνο πήγαιναν και μάζευαν τις ελιές. Ούτε βεβαίως είχαν ρίξει ποτέ λίπασμα όλα αυτά τα χρόνια. Το χώμα ήταν ζωντανό. Σου λέω χιλιάδες γαιοσκώληκες ψόψιοι! Πολύ βρώμα.

Στο κτήμα αυτό λοιπόν Ηλία, ακριβώς απέναντι, μας χωρίζει ο δρόμος, βρίσκεται το κτήμα του κυρ Ανέστη. Δεν είναι ακριβώς αυτό τ' όνομά του, χωρίς όμως την άδειά του... ας το πούμε λοιπόν "το κτήμα του κυρ Ανέστη". Είναι 4 στρέμματα κι έχει μέσα, όπως μου έχει πει ο ίδιος, περισσότερα από 400 δέντρα! Τον ακριβή αριθμό των δέντρων δεν τον γνωρίζει! Έχει ελιές, λεμονιές, πορτοκαλιές, όλων των ειδών τα εσπεριδοειδή τεσπα, συκιές, αχλαδιές, κλήματα για κρασί, κλήματα επιτραπέζια, ρίγανη, λουλούδια διάφορα, πχ μέσα σε βαρέλια μεταλλικά έχει υπέροχες γαρδένιες, και όλων των ειδών καταστάσεις. Έχει μέσα και μια μικρή αποθήκη στην οποία έχει χωρίσει ένα μέρος για να μένει εκεί όποτε θέλει, κληματαριές στη μικρή αυλή της αποθήκης, κοτούλες, κουνελάκια σε κλουβιά, γατούλες, σκυλιά, ... Τι να σας πω!

Ήταν εργάτης σ' εργοστάσιο. Το κτήμα το αγόρασε το 60. Ήταν ένα άδειο χωράφι. Όλα τα έφτιαξε στον ελεύθερό του χρόνο. Έμενε στην πόλη. Το είχε για κτήμα και εξοχή για την οικογένειά του.
Όπως κάθε άνθρωπος έχει την ιστορία του. Η ιστορία αυτού τ' ανθρώπου είναι άρρηκτα δεμένη με το κτήμα του αυτό! Το εργοστάσιο έκλεισε, τον απέλυσαν, το κτήμα του τον στήριξε, ψυχολογικά και οικονομικά.

Τα δέντρα στο κτήμα αυτό έγιναν πολλά από την αγάπη αυτού του ανθρώπου. Φύτευε ότι του πέρναγε από το μυαλό, χωρούσε δε χωρούσε. Βεβαίως κάθε φορά έψαχνε να φυτέψει εκεί που κατά τη γνώμη του χωρούσε κάτι. Μερικά δεν πρόκοβαν εκεί που τα έβαζε, τους άλλαζε θέση, επέμενε. Δεν το καλλιεργούσε ούτε το καλλιεργεί. Τα λαχανικά του, τα καλοκαιρινά περιβολικά του, τα στριμώχνει σε κάποια σημεία που τα βλέπει ο ήλιος.
Το κτήμα βρίσκεται σε λόφο, όχι αντίκρυ στη θάλασσα, όχι όμως και πολύ μακριά από τη θάλασσα, τρία με τέσσερα χιλιόμετρα. Παρ' όλα αυτά, δύο φορές μέχρι τώρα του έχει καταστρέψει η παγωνιά τα εσπεριδοειδή! Δεν του ξεράθηκαν όλα ούτε μέχρι τη ρίζα. Τα επανέφερε πάλι, κι όσα ξεράθηκαν τελείως τα αντικατέστησε σταδιακά. Και πάλι το κτήμα είναι στις δόξες του. Δεν ξέρω πόσα βγάζει από τα τέσσερα στρέμματα ο νοικοκύρης αυτός, δεν τον έχω ρωτήσει, είμαι διακριτικός, όμως μια χρονιά μου είπε μόνος του ότι έβγαλε έναν τόνο λάδι. Όποτε και να με δει έχει να μου δώσει κάτι, μια τσάντα πορτοκάλια, μια τσάντα περγαμότο, μια χούφτα γαρδένιες, έναν καλό λόγο, πέντε αχλάδια, δυο σταφύλια, ή θα πιούμε ένα τσιπουράκι, ή θα με πάρει παρέα να μαζέψουμε καυκαλίδες κι άλλα άγρια χόρτα στα γύρω χωράφια. Είναι πάντα απασχολημένος όταν έρχεται με το μηχανάκι του στο κτήμα (20 χλμ από την πόλη). Είναι ένας άνθρωπος που μου έχει μάθει πολλά, χωρίς να καθίσει να συζητά μαζί μου με τις ώρες. Κι αυτός μ' εκτιμούσε απ' την αρχή, αφού μ' έβλεπε να εργάζομαι ατέλειωτες ώρες. Και προσέχουμε ο ένας το κτήμα τ' αλλουνού.
Ο κυρ Ανέστης είναι τώρα περίπου 70 χρονών. Όμως συνεχίζει ακριβώς με τον ίδιο τρόπο.
Δεν μου έχει μιλήσει ποτέ για φυσική καλλιέργεια, ούτε κι εγώ του έχω μιλήσει για κάτι τέτοιο. Σε τέτοιους ανθρώπους οι θεωρίες και οι φιλοσοφίες δε χωράνε! Η ίδια του η ζωή και η συμπεριφορά του είναι μια δομημένη, σφιχτοδεμένη φιλοσοφία. Δεν είναι μορφωμένος ούτε κι αγράμματος. Είναι ένας μέσος άνθρωπος, ένας απλός άνθρωπος.

Κάποτε του είπα: Ανέστη, δε ρίχνεις λιπάσματα; Και τι μου απάντησε; Ανδρέα κάνω ότι μου λέει ο γεωπόνος. Το κτήμα είναι πολύ φορτωμένο. Αν διαταράξω στο ελάχιστο την ισορροπία του, πάει το κτήμα! Και τα δέντρα που να τα φυτέψω, πως να τα συμφιλιώσω, γεωπόνος μου τα λέει. Όχι, δε ρίχνω λιπάσματα. Ούτε φρέζα, ούτε πολύ κλάδεμα, ούτε φάρμακα και ραντίσματα. Μ' έχεις δει εμένα με ψεκαστήρα; Μόνο λίγο θεάφι και χαλκό ρίχνω στα κλήματα για κρασί. Κι αυτό βαριέμαι που το κάνω. Έχω ένα φίλο γεωπόνο που πάμε μαζί για κυνήγι, και μ' έχει καθοδηγήσει. Ό,τι μου πει αυτός.
Και σου 'πε ο γεωπόνος να φυτέψεις το κτήμα σου κοντά κοντά, να το κάνεις δάσος; Εγώ νομίζω, του λέω, ότι μάλλον κάνεις του κεφαλιού σου!
Μου απαντά: Κάνω Ανδρέα εγώ αυτό που θέλω. Εγώ, αφού δεν έχω άλλο κτήμα θέλω να έχω όλα τα καρποφόρα δέντρα που υπάρχουν. Αυτό δε μου το λέει ο γεωπόνος. Ο γεωπόνος μου λέει τον τρόπο. Και ποιος είναι ο τρόπος ο επιστημονικός του γεωπόνου; Να το αφήνεις ακαλλιέργητο; Μου απαντά πάλι: Ναι Αντρέα, ακαλλιέργητο. Με κόβεις για τεμπέλη; Χα χα χα ... γελάσαμε κι οι δυο.

Και μου είπε απλά ότι δε σκάβει, διότι επιφανειακά τα δέντρα του έχουν τις ρίζες που μαζεύουν τις θρεπτικές ουσίες που χρειάζονται. Μου μίλησε για τις σκουλικαντέρες, ότι πρέπει να τις αφήνουμε να κάνουν τη δουλειά τους, κι ένα σωρό άλλα. Ε, δέκα λεπτά συζήτηση, όχι παραπάνω! Έφυγα ντροπιασμένος. Εγώ τι να του έλεγα; Ότι είχα ρίξει λίπασμα κι οι σκουλικαντέρες μου σκάσανε; Σκεφτόμουν ότι θα έπρεπε να προσέχω τι κάνω και τι λέω, για να έχει μια στοιχειώδη εκτίμηση στο πρόσωπό μου ο κυρ Ανέστης! Ποτέ ξανά δε τον ρώτησα κάτι για το κτήμα του. Κάποτε κάποτε μου δίνει μια συμβουλή από μόνος του. Μια συμβουλή το χρόνο, που όμως μετράει με ένα έτος διάβασμα στο πανεπιστήμιο κύριοι!

Να όμως κι φίλος του κυρ Ανέστη, ο γεωπόνος. Να η σωστή καθοδήγηση! Να που οι γεωπόνοι γνωρίζουν, όσοι βεβαίως είναι αυτής της σχολής κι όχι της άλλης. Αυτής της ιδεολογίας κι όχι της άλλης!

Αν ο κυρ Ανέστης, Ηλία, είχε δέκα στρέμματα θα ήταν άρχοντας. Θα έβγαζε τόσα, όσα ένας άλλος με 200 στρέμματα. Όμως τα χρόνια του φεύγανε, κι ο γιό τους και η κόρη του δεν αγάπησαν τη γη. Τώρα που έχουν κι αυτοί παιδιά, τα εγγονάκια του Ανέστη, τώρα με όλα αυτά που συμβαίνουν, ίσως αξιοποιήσουν την τεράστια αυτή εμπειρία του πατέρα τους.

Έχοντας κατά νου ότι πολλές φορές τα φαινόμενα απατούν, κατέθεσα αυτή την εμπειρία μου, αυτή τη γνώση που έχω αποκομίσει, αλλά έδωσα και λεπτομέρειες που θα βοηθήσουν τους άλλους, εσάς, να εξάγετε ασφαλέστερα τα δικά σας συμπεράσματα. Στην προσπάθειά μου αυτή, μακρηγόρησα. Για να φτάσω στη ρητορική μου ερώτηση: Μπορεί να είναι αποδοτική η φυσική καλλιέργεια;

Σας ευχαριστώ που με διαβάσατε. Κράνιος