Σπανάκι!!

Ποικιλίες:

Βασικά, δύο είναι οι ποικιλίες πού καλλιεργούνται στόν τόπο μας.
Τό πλατύφυλλο – απλωτό - κοντό σπανάκι καί τό αγκαθωτό – κλαρωτό. Σέ
επαγγελματικές καλλιέργειες μπορεί νά χρησιμοποιούνται καί κάποια υβρίδια, όπως γιά παράδειγμα μιά ποικιλία πού αναφέρεται ως «σπανάκι γίγας»!
Τίς τελευταίες δέν θά συζητήσω καθ’ όσον οι προϋποθέσεις επιτυχούς καλλιέργειας είναι μάλλον πέραν τών συνήθων πρακτικών τής οικιακής καλλιέργειας.

Από τίς δύο πρώτες:
Τό πλατύφυλλο –κοντό σπανάκι είναι αυτό πού κατά κανόνα κυκλοφορεί στό εμπόριο. Φύλλο πλατύ, μεγάλο, παχύ, χωρίς λοβούς – κόλπους. Αναπτύσσεται χαμηλά, καί στήν πλήρη του ανάπτυξι δέν σηκώνεται πολύ επάνω από τό έδαφος. Είναι πολύ πιό παραγωγικό, (σέ σχέσι μέ τό κλαρωτό), είναι πιό τροφαντό, έχει τήν δυνατότητα νά τραβάη περισσότερον νερό, (ιδίως άν λιπαρισθή), αλλά καί η σπανακόπιτα πού θά ψήσετε μπορεί νά βγάλη αρκετό νερό! Είναι η εμπορική ποικιλία, αλλά γιά τίς νοικοκυρές πού γνωρίζουν καλά καί τήν εναλλακτική, «είναι πιό βαρύ στό στομάχι»! Ο σπόρος του είναι στρόγγυλος καί ομαλός.

Τό αγκαθωτό - κλαρωτό σπανάκι προέρχεται από έναν σπόρο αγκαθωτό, σάν τό τριβόλι. Άν καί στό εμπόριο κυκλοφορεί ο σπόρος αυτός, (στήν Αθήνα αναφέρεται καί ως Μεγαρείτικο), σπανίως άν θά τό εύρετε λαχανευμένο στά μανάβικα, ή τίς λαϊκές αγορές.
Τό φύλλο του είναι πιό μικρό από τό πλατύφυλλο, ψαλιδωτό, μέ κόλπους καί λοβούς, πιό στενό- μυτερό καί λεπτότερο. Αρχικά, στό πρώϊμό του στάδιο απλώνεται στό έδαφος, αλλά, στήν συνέχεια καί δή στήν μεγάλη του ανάπτυξι, σηκώνεται ψηλά από τό έδαφος, αναπτύσσεται ως κλάρα, η οποία μπορεί νά υπερβή (στήν έκπτυξι τού άνθους του) καί τό ένα μέτρο, συνήθως όμως κυμαίνεται στό μισό μέτρο.
Από τά φυτά αυτά, στήν εποχή πρός τό άνθος, κάποια εξελίσονται σέ «αρσενικά», ανθίζοντας πρώτα καί τελειώνουν ενωρίτερον τόν κύκλο τους, καί άλλα ως «θυληκά», πιό ζωντανά καί μέ πιό παρατεταμένη ζωή πού θά θρέψουν τόν αγκαθωτό σπόρο τους.
Υπάρχουν δυό παραλλαγές τού αγκαθωτού: Η μιά, (τό Μεγαρείτικο), έχει ανοικτόχρωμο κορμό, μίσχους καί νέυρα, σέ αντίθεσι μέ τήν άλλη πού τά έχει κοκκινωπά.
Τό βασικό μειονέκτημα γιά τό κλαρωτό σπανάκι, (σέ σχέσι μέ τό πλατύφυλλο) είναι ότι δέν είναι «εμπορικό». Είναι λιγώτερο «παραγωγικό», μικροτέρας αποδόσεως σέ όγκο φύλλου καί κυρίως πολύ πιό ελαφρύτερο, (στό βάρος καί στό στομάχι!).
Τά πλεονεκτήματα τού αγκαθωτού είναι: Από ένα σημείο αναπτύξεως καί μετά, μπορεί νά λαχανεύωνται μόνον τά φύλλα του, ή κλάρες του καί, ό,τι παραμένει νά πετάη. Έάν, όμως, ξεγελασθή από τόν ζεστό καιρό τού φθινοπώρου καί από τήν έλλειψι επαρκούς υγρασίας καί πετάξη ενωρίς κλάρα, τότε τείνη νά ανθίση γρήγορα.
Είναι πολύ πιό λιτοδιαίτο καί ανθεκτικό από τό πλατύφυλλο. Μπορεί ακόμη καί νά φυτρώνη από μόνο του, από σπόρους πού έπεσαν τό καλοκαίρι καί σέ μή καλλιεργούμενο, αλλά καθαρό, έδαφος. Η ανάπτυξίς του, όμως, (εκτός τής επαρκούς υγρασίας), απαιτεί απαλλαγή από τά ζιζάνια, δηλ. βοτάνισμα. Σημειωτέον ότι επειδή τούτο δέν έχει μεγάλα – πλατιά φύλλα νά καθηλώση τά παρακείμενα ζιζάνια, μπορεί πιό εύκολα νά πνιγή απ’ αυτά.

Σπορά- Καλλιέργεια

Γιά νά κατανοήσετε- επιλέξετε τόν χρόνο σποράς του θά πρέπη νά γνωρίζεται τίς αδυναμίες του:
Τό σπανάκι είναι κατά βάσιν ένα υδρόφιλο φυτό, κυρίως στά πρώτα του στάδια. Έάν δέν έχη επαρκή καί σταθερή υγρασία από τήν σπορά του έως καί τήν ανάπτυξί του ως μιά παλάμη, τότε πολλά μπορεί νά πάνε χαμένα.
Τό δεύτερο είναι ότι τό σπανάκι γιά φυτρώση καί νά αναπτυχθή γρηγορώτερα θέλει σχετικά ζεστό καιρό, όχι κρύο, αλλά καί μετά παραμένει ευαίσθητο στόν πάγο.
Παρεπόμενα αυτών τών αδυναμιών του, γιά τόν προσανατολισμό τού καλλιεργητή:
Άν σπαρθή ενωρίς μέ ζεστό καιρό καί πέση βαθειά, ή άν δέν έχη επαρκή υγρασία, τά χόρτα πού θά φυτρώσουν –μεγαλώσουν πρώτα θά τό πνίξουν.
Άν τό σπείρετε αργότερα μέ υπάρχουσες βροχές καί υγρασία, ίσως από τό κρύο καθυστερήση περισσότερον νά φυτρώση καί στήν συνέχεια πιό πολύ νά αναπτυχθή, οπότε πάλιν τίθεται θέμα μέ τά χόρτα – ζιζάνια.
Λάβετε υπ’ όψιν σας, όμως, ότι στό κρύο, άν καί αργή νά εκπτυχθή- αναπτυχθή, τό σπανάκι, όπως καί κάθε φυτό, `ριζώνει καλύτερα. Επίσης, στόν παγετό, τά χόρτα –ζιζάνια λειτουργούν προστατευτικά γιά τό σπανάκι.
Μιά παλιά συνταγή τών χωρικών γιά τά ζιζάνια έλεγε: «ποτίστε καί οργώστε τό χωράφι μέ τήν σελήνη εμπρός από τόν Λέοντα. Ό,τι είναι νά φυτρώση, θά φυτρώση. Ξανα΄-οργώστε το μέ τήν σελήνη στό Αιγόκερω. Τά ζιζάνια θά καταστραφούν, (τού’λάχιστον θά καθυστερήσουν πολύ νά ξαναπετάξουν), καί σπείρετε τό χωράφι σας.»
Άν δέν τηρήσετε αυτές τίς ημέρες, τού’λάχιστον νά τό δουλέψετε δυό φορές.
Στήν πολλή βροχή (στό νερο-πλάγγιασμα) καί στό κρύο, τό σπανάκι θά κιτρινίση έως καί θά σαπίση τά κάτω φύλλα του. Οι `ρίζες του όμως, (άν δέν καή από τόν πάγο!), θά δουλεύουν γιά νά ξεπεταχθή μέ τήν ζέστη, (καί εδώ, άν δέν τό έχουν πνίξη τά χορτάρια!).

Οι χωρικοί συνήθως σπέρνουν τό σπανάκι στά τέλη Σεπτέμβρη –αρχές Οκτώβρη, αλλά μέ κριτήριο πάντοτε τό: «όταν θά κρυαδίση ο καιρός νά έχη προλάβη κάποια ανάπτυξι».
Στήν σπορά του, ο σπόρος δέν πρέπη νά πέση καθόλου βαθειά, ίσα νά σκεπάζεται.
Προσοχή στά μερμύγκια, θά μαζέψουν όλον τόν σπόρο πού είναι εκτεθειμένος!
Θέλει τακτικό κατάβρεγμα τού’λάχιστον μέχρις νά φυτρώση, νά μήν στεγνώση.

Μπορεί τό σπανάκι νά φυτρώνη καλύτερα σέ τόπο ελαφρύ, καλά δουλεμένο μέ κοπριά, αλλά εκτίμησίς μου είναι ότι πιό σταθερό καί αποτελεσματικό γιά τήν ανάπτυξί του, είναι τό βαρύ τό έδαφος, αυτό πού συγκρατεί υγρασία. Επίσης, τό σπανάκι θέλει αφρόχωμα (καί όχι βαθύ γύρισμα, όπως τήν τομάτα, ή τό καρπούζι). Στόν ελφρύ – στράγγιο τόπο, άν δέν κυριαρή η χωνεμένη κοπριά, θά φυτρώση καί θά γίνη καλύτερα, γιά λαχάνεμα, αλλά δέν θά ανταπεξέλθη στόν πάγο, μή τε θά αναπτυχθή σημαντικά περαιτέρω.

Η προσωπική μου εμπειρία σχετικά μέ τήν επιτυχία τής σποράς , νά φυτρώση μεγάλο ποσοστό καί νά αναπτυχθή γρήγορα, είναι μάλλον συγκεχυμένη. Ίσως αυτό νά οφείλεται, ή νά επιτείνεται από τίς μεγάλες διακυμάνσεις καί τήν δυνατότητα γιά σταθερή – επαρκή υγρασία. Αλλά, θεωρώ ότι τό πρόβλημα είναι πιό εκτεταμένο.
Κάποιες φορές η επιτυχία είναι μεγάλη, η αναμενομένη. Άλες φορές, είτε ελάχιστο ποσοστό φυτρώνει, ή/καί αυτό πού εφύτρωσε εμφανίζει καχεξία. Άλλες φορές μπορεί νά έπεσε βαθύτερα καί νά μήν εφύτρωσε καί άλλες, επιφανεικά, επνίγηκε από τό νερό τής βροχής, ενώ ό,τι παρεσύρθη από τό νερό καί τά χώματα ... φυτρώνει ... Δέν έχω καταλλήξει σέ κάποια συμπεράσματα γιά τούς σχετιζομένους παράγοντες.
Τό μόνο πού έχω διαπιστώσει, είναι όταν σπαρθή ενωρίς, μέ περιθώρια ζεστού καιρού, καί εφ’ όσον δέν τού λείψη η υγρασία, (όσον γλυτώση από τά μυρμήγκια), πάει καλά. Επίσης, στίς περισσότερες περιπτώσεις πού έχω σκορπίσει τόν σπόρο (τό αγκαθωτό) από τό καλοκαίρι καί τό ποτίζω καλά τόν Σεπτέμβρη, (ή, όταν βρέξη καλά), φυτρώνει καί αναπτύσσεται καλύτερα, αρκεί νά είναι πιό αραιό καί νά βοτανισθή. Αυτό πού δέν έχω δοκιμάσει είναι ό,τι κάνω γιά τό μυρόνι. Νά σκάψω (ξερό) τόν τόπο, νά κάψω επάνω του πολύ φύλλωμα, κληματόβεγες, .., νά τό σπείρω στίς στάχτες καί νά τό ποτίσω. Δέν ξέρω.

Συλλογή σπόρου:

Τά φυτά πού προορίζονται γιά σπόρο θά πρέπη νά είναι αραιωμένα, νά μήν κλείνωνται από (βαθύρριζα) ζιζάνια, νά διατηρούνται κάποια χόρτα (μέ αβαθή `ρίζα) γιά τήν δροσιά τους καί όποιο πότισμα κάνετε, νά γίνη πολύ ενωρίς, πρίν άν εκπτυχθή τό άνθος τους. Επίσης, λάβετε υπ’ όψιν σας ότι ο σπόρος τους τινάζεται εύκολα, γιά νά τό μαζέψετε όταν έχεη ψωμώση, αλλά όχι καί νά ‘χη γίνη φρύγανο.

Λοιπά:

Λίπανσις: Άν τό έδαφος είναι μέ αρκετή χωνεμένη κοπριά, δέν χρειάζεται λίπανσις. Ούτε άν είναι αριοφυτευμένο καί δέν βιάζεσθε. Εκτίμησίς μου πάντως είναι ότι τό σπανάκι ευνοείται πολύ από τήν λίπανσι.

Βρώσις: κατά ποικίλους συνδυασμούς, ή τρόπους, αλλά, θά έλεγα σάν πιό διακεκριμένα, ωμό σαλάτα μέ ξύδι βαλσάμικο καί κοκκινιστό μέ σουπιές, γιά τούς καλοφαγάδες.

PALIOS

Ευχαριστούμε PALIOS για τις πολύτιμες πληροφορίες για το σπανάκι.
Θα δημιουργήσω σύνδεσμο προς αυτή τη δημοσίευση, στον οδηγό καλλιεργητή.

Το σπανακι που εσπειρα στο χωριο ειναι στο ιδιο υψος εδω και τρεις εβδομαδες! Αν δεν ζεστανει λιγακι ο καιρος δεν μας βλεπω να τρωμε. Ειχε πολυ παγωνια. Αυτο φταιει που δεν μεγαλωσε.

Σκεφτομαι να βαλω σπανακι σε ενα παρτερι διαστασεων 1.20x0.45 (χοντρικα μισο τετραγωνικο).Υπολογιζοντας τις αποστασεις γυρω στα 20 εκ. μεταξυ τους βγαινουν γυρω στις 12 ριζες.Αξιζει τον κοπο?Θα μπορεσουμε να φαμε 2-3 φορες σπανακοριζο τον χειμωνα η να βαλω καλυτερα μαρουλια η ροκα?

Σπανακιου συνεχεια και εγω και εχω την εξης απορια.Προκειμενου να αποφυγω τα μυγμηγκια που φιλοξενω στο κτημα μου ''και ειναι παρα πολα'' εσπειρα πριν τεσσερις μερες που φαινοταν να βρεξει.Απο τοτε βρεχει καταρακτωδως με χειροτερο το χθεσινοβραδυνο κατακλυσμο και αναρωτιεμαι τι εγινε ο σπορος.Εχει κανεις καποια γνωμη-εμεπειρια επι του θεματος;

΄Θεολόγη αυτό είναι μία εύλογη απορία που θα σου λυθεί εντός των ημερών.
Αν σκάσουν μύτη όλα καλά διαφορετικά "τα πήρε το ποτάμι, τα πήρε ο ποταμός"
Την ίδια σκέψη έκανα κι εγώ που έσπειρα καρότο πριν την μεγάλη βροχή...

Το σπανακι παει τελεια.Εσπειρα σε 25 σημεια απο 3 σπορακια σε καθε τρυπα και βγηκαν ολα!Τα πρωτα εμφανιστηκαν την 4η κιολας μερα!Τα εχω σε σκιερο σημειο (ηλιος χτυπαει μετα τις 4)

Δοκίμασα να φυτέψω σπανάκι πρώτη φορά απ'ευθείας στο χώμα σε 1 τ.μ. σε 3 σειρές για δοκιμή. Η προετοιμασία εδάφους με κομπόστα που είχα φτιάξει ο ίδιος και αρκετό φρεζάρισμα. Οι σπόροι φύτρωσαν σε 4-5 μέρες (ΒΓΗΚΑΝ ΤΑ ΠΡΏΤΑ 2 ΦΥΛΛΑΡΑΚΙΑ). Όλα καλά έως εδώ. Μέσα σε 2 μέρες έμειναν τα ΜΙΣΑ σπορόφυτα. Ούτε ίχνος κάποιου εχθρού στο έδαφος. ΡΑΝΤΊΖΩ αμέσως με διάλυμα υγρό πιάτων, μπλέ οινόπνευμα και ξύδι σε αναλογία 1/1/1 και σε 1 λίτρο νερό. Επανέλαβα αρκετές φορές. ΜΗΔΕΝ το αποτέλεσμα. Τη στιγμή αυτή έμεινε το 1/3. Ευχαριστώ εκ των προτέρων για οποιαδήποτε σχετική συμβουλή.

Μήπως τα ποτίζεις πολύ kefstrat46; Μήπως το λίπασμα είναι δυνατό και τα "καίει";
Στη θέση σου, όσο είναι ακόμη μικρά και ευαίσθητα δε θα τους έριχνα τίποτα.

Ευχαριστώ πολύ Ilias για την άμεση ανταπόκρισή σου. Ίσως με μπέρδεψε η συνολική εικόνα που αντιμετώπισα σε μικρό χρονικό διάστημα. Δηλαδή φύτρωσαν και σε δύο μέρες ούτε ίχνος, με εξαίρεση μέρος μόνο μιας εκ των τριών σειρών. Πιστεύω όμως ότι έχεις δίκαιο και θα ακολουθήσω τη δική σου συμβουλή. Ενδεχομένως η κομπόστα να μην ήταν έτοιμη και ό,που έπεσε λιγότερη βοήθησε στην επιβίωση ορισμένων φύτρων και μάλιστα σε συγκεκριμένη θέση. Θα σε ενημερώσω για το αποτέλεσμα. Σε ευχαριστώ πολύ.