Το πρόβλημα της άρδευσης
Στο κλασσικό επιφανειακό πότισμα, για να φτάσει το νερό στις ρίζες του φυτού θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε σημαντική ποσότητα νερού. Η ποσότητα του νερού πρέπει να είναι τέτοια ώστε αυτό να καταφέρει να διαπεράσει τα επιφανειακά στρώματα χώματος και να φτάσει μέχρι τις ρίζες του φυτού, από όπου θα μπορέσει να απορροφηθεί και να αξιοποιηθεί από το φυτό.
Όσο πιο σκληρό και αδούλευτο είναι το έδαφος, τότε τόσο μεγαλύτερη είναι η ποσότητα του νερού που χρειάζεται στο κλασσικό πότισμα.
Πολλές περιοχές της Ελλάδας έχουν δύσκολα χώματα. Χώματα σκληρά, πηλώδη, και φτωχά σε οργανική ύλη.
Το νερό είναι από τη φύση του είναι ένα πολύτιμο αγαθό και πρέπει να γίνεται κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να μην υπάρχει σπατάλη όταν χρησιμοποιείται στις καλλιέργειες. Το νερό πρέπει να το σεβόμαστε και να μην το σπαταλούμε. Ειδικά εμείς οι ερασιτέχνες καλλιεργητές. πρέπει να είμαστε πολύ ευαισθητοποιημένοι στις σωστές πρακτικές χρήσης και οικονομίας του νερού.
Η προσωπική ανάγκη για την αναζήτηση εναλλακτικών μεθόδων ποτίσματος (άρδευσης) προέκυψε από τις ακόλουθες συνθήκες και παρατηρήσεις:
- Το χώμα που υπάρχει στο χώρο που καλλιεργώ είναι σκληρό και φτωχό σε οργανική ύλη.
- Το καλοκαίρι το σύστημα στάγδην άρδευσης που χρησιμοποιώ αποδείχθηκε ότι δεν επαρκεί για να ποτίσει επαρκώς τα φυτά και σε βάθος, διατηρώντας ταυτόχρονα το κόστος του νερού σε λογικά επίπεδα.
- Το κόστος του νερού για το πότισμα του μικρού κήπου γίνεται πολύ υψηλό και ασύμφορο αν θέλω τα φυτά να ποτιστούν σωστά το καλοκαίρι.
Επιφανειακή άρδευση (πότισμα)
Η επιφανειακή άρδευση είναι εύκολη και γίνεται με πολλούς τρόπους.
- Πότισμα με το λάστιχο
- Στάγδην άρδευση και σύστημα αυτόματου ποτίσματος
- Πλημμύρα του καλλιεργούμενου χώρου με νερό
Σε περίπτωση που το έδαφος είναι μαλακό, πλούσιο σε οργανική ύλη, καλά αποστραγγιζόμενο και το κόστος του νερού είναι χαμηλό τότε για πολλούς αυτή είναι μία χρησιμοποιούμενη λύση.
Να τονίσω για μία ακόμη φορά, ότι αν το κόστος του νερού άρδευσης είναι χαμηλό δε σημαίνει ότι και η αξία του αγαθού του νερού είναι χαμηλή. Πρέπει να σεβόμαστε και να προσέχουμε την κατανάλωση του νερού ανεξαρτήτως του κόστους του. Το κόστος του νερού είναι πλασματικό μέγεθος μέτρησης της αξίας του!
Στην περίπτωση της στάγδην άρδευσης με σύστημα αυτόματου ποτίσματος σε ένα έδαφος σκληρό, το αποτέλεσμα του ποτίσματος είναι αυτό που φαίνεται στο παρακάτω σχήμα.
Σχήμα 1: Άρδευση με σταγόνες, επιφανειακή άρδευση
Το νερό δεν καταφέρνει να φτάσει σε όλο το βάθος της ρίζας και περιορίζεται μόνο σε επιφανειακή άρδευση. Το ριζικό σύστημα του φυτού δεν ποτίζεται ομοιόμορφα. Μεγάλο μέρος του νερού σπαταλιέται καθώς εξατμίζεται επιφανειακά.
Για να φτάσει το νερό σε όλο το ριζικό σύστημα του φυτού θα πρέπει να σπαταλήσουμε μεγάλες ποσότητες νερού.
Βαθύ πότισμα (βαθιά άρδευση)
Με το βαθύ πότισμα στόχος μας είναι το νερό να φτάσει γρήγορα και εύκολα απευθείας στο ριζικό σύστημα του φυτού.
Για να γίνει αυτό θα πρέπει να μπορούμε να ποτίζουμε άμεσα και όχι έμμεσα τη ρίζα του φυτού.
Ο πιο εύκολος και οικονομικός τρόπος για να το επιτύχουμε αυτό είναι να χρησιμοποιήσουμε μία σωλήνα τοποθετημένη κάθετα μέσα στο έδαφος. Δείτε το επόμενο σχήμα.
Σχήμα 2: Πότισμα της ρίζας, βαθύ πότισμα
Η σωλήνα είναι ανοικτή επάνω και κάτω. Έχει 3 ή περισσότερες τρύπες στο μέρος που είναι τοποθετημένο μέσα στη γη.
Αν συγκρίνεται τα δύο σχήματα, θα δείτε ότι στην περίπτωση του βαθιού ποτίσματος, το περισσότερο νερό πηγαίνει απευθείας στη ρίζα του φυτού. Δεν μένει στην επιφάνεια. Αυτό είναι μία πολύ μεγάλη βελτίωση στην απόδοση της άρδευσης και της αξιοποίησης του νερού.
Κατασκευή σωλήνων βαθιάς άρδευσης
Αγόρασα σωλήνες αποχέτευσης PVC με εξωτερική διάμετρο Φ63mm (εσωτερική Φ57mm).
Οι σωλήνες αυτοί έχουν μήκος 3 μέτρα και κοστίζουν από 4,00 έως 4,5 Ευρώ.
Ζήτησα να μου τους κόψουν στο μισό ώστε να μπορέσουν να χωρέσουν στο αυτοκίνητο.
Σε αυτή τη φάση είχα σωλήνες μήκους 1,5 μέτρων.
Αποφάσισα να κόψω τον κάθε σωλήνα ανά 30 εκατοστά.
Τα 15 εκατοστά θα ήταν μέσα στο έδαφος και τα 15 εκατοστά εκτός.
Φωτογραφία 1: Κόβουμε τον πλαστικό σωλήνα σε τμήματα των 30 εκατοστών
Έκοψα τους πλαστικούς σωλήνες PVC με τη βοήθεια ενός σιδεροπρίονου. Το κόψιμο ήταν εύκολο.
Φωτογραφία 2: Οι τρεις σωλήνες αποχέτευσης μετατράπηκαν σε 30 σωλήνες άρδευσης
Θα ανοίξω τρύπες σε μία μόνο πλευρά. Την πλευρά που κοιτά το φυτό. Από αυτές τις τρύπες θα βγαίνει το νερό που θα ποτίζει τις ρίζες του φυτού.
Για να ξέρω ποια πλευρά του κυλινδρικού σωλήνα έχει τις τρύπες και από που θα βγαίνει το νερό, θα πρέπει να σημαδέψω αυτή την πλευρά με κάποιο χρώμα.
Το χρώμα θα είναι έντονο. Π.χ. κόκκινο.
Για να πιάσει όμως το χρώμα επάνω στο γυαλιστερό σωλήνα θα πρέπει να δημιουργήσω γρέζι.
Έτσι με τη βοήθεια του τριβείου δημιουργώ μία κάθετη επεξεργασμένη περιοχή.
Πάνω σε αυτή την περιοχή θα ανοίξω τις τρύπες και θα βάψω τη σήμανση.
Φωτογραφία 3: Λεπτομέρεια από τους σωλήνες. Η ανοιχτόχρωμη λουρίδα είναι αποτελέσμα της επεξεργασίας με το τριβείο
Ανοίγω 3 τρύπες σε κάθε σωλήνα. Όσο νερό δεν θα βγαίνει από το κάτω μέρος του σωλήνα, θα βγαίνει από αυτές τις τρύπες και θα ποτίζει τις ρίζες.
Φωτογραφία 4: Ανοίγω 3 τρύπες στο κάτω μέρος του σωλήνα, επάνω στη σημαδεμένη περιοχή
Προσπαθώ οι τρύπες να απέχουν ομοιόμορφα. Εγώ άνοιξα 3 τρύπες.
Εσείς μπορείτε να ανοίξετε περισσότερες ή λιγότερες τρύπες.
Το τελευταίο βήμα είναι η σήμανση της πλευράς του σωλήνα που υπάρχουν οι τρύπες άρδευσης.
Για τη σήμανση χρησιμοποίησα λαδομπογιά κόκκινου χρώματος.
Με τη βοήθεια ταινίας μασκαρίσματος όρισα την κάθετη περιοχή. Δημιούργησα ένα μικρό Τ στο μέρος του σωλήνα που έχω υπολογίσει να βρίσκεται πάνω από το έδαφος.
Φωτογραφία 5: Σημαδεύω το επάνω μέρος του σωλήνα με κόκκινο χρώμα ώστε να γνωρίζω που βρίσκονται οι τρύπες όταν ο σωλήνας τοποθετηθεί μέσα στο έδαφος
Χωρητικότητα των σωλήνων σε νερό
Η χωρητικότητα των σωλήνων σε νερό υπολογίζεται εύκολα από τον μαθηματικό τύπο:
π * r^2 * h, όπου:
π = 3,14
r = η ακτίνα του εσωτερικού του σωλήνα, ή το μισό της εσωτερικής διαμέτρου (d)
h = το ύψος του σωλήνα
Γνωρίζουμε ότι η εσωτερική διάμετρος του σωλήνα (d) είναι 5,7 cm.
Άρα η ακτίνα είναι d/2 = 5,7 cm/2 = 2,85 cm.
Το ύψος (h) του σωλήνα είναι 30 cm.
Αντικαθιστώντας έχουμε:
π * 2,85^2 * 30 = 765 cm3 (αυτός ο όγκος αντιστοιχεί περίπου στο μισό του μπουκαλιού ενός αναψυκτικού 1,5 λίτρου)
Γεμίζοντας το σωλήνα δύο φορές δίνουμε στο φυτό περίπου 1,5 λίτρο νερό.
Γεμίζοντας το σωλήνα τρεις φορές, θα δώσουμε στο φυτό περίπου 2,3 λίτρα νερό.
Αν υποθέσουμε ότι έχουμε να ποτίσουμε 20 φυτά και ποτίζουμε κάθε φυτό 3 φορές, τότε με μόλις 46 λίτρα νερό (20 φυτά * 2,3 λίτρα/φυτό = 46 λίτρα), ποτίζουμε όλα τα φυτά μας. Και όχι μόνο αυτό, το νερό θα πάει κατευθείαν στο φυτό και στις ρίζες του. Δεν θα υπάρχει επιφανειακή εξάτμιση. Το νερό δε θα χύνεται δεξιά και αριστερά. Θα πηγαίνει όλο στο φυτό.
Και το καλύτερο είναι ότι μπορούμε να αραιώσουμε τα ποτίσματα και να κάνουμε οικονομία στο νερό!
Τοποθέτηση των σωλήνων στο χώμα
Άφησα το χρώμα να στεγνώσει για αρκετές ώρες. Ο κατασκευαστής στην ετικέτα έλεγε ότι το χρώμα στεγνώνει σε 5 ώρες. Εγώ το άφησα υπερδιπλάσιο χρόνο.
Την επόμενη ημέρα, χρησιμοποιώντας ένα φτυαράκι κήπου άνοιξα τρύπες βάθους περίπου 15 με 18 εκατοστών. Μέσα σε αυτές τοποθέτησα τους σωλήνες ποτίσματος.
Για εμένα η όλη προσπάθεια είναι ένα πείραμα. Δε γνωρίζω το ιδανικό βάθος που πρέπει να τοποθετήσω τους σωλήνες. Δε γνωρίζω αν για να έχω τα καλύτερα αποτελέσματα στην άρδευση, η επάνω τρύπα πρέπει να είναι αρκετά κάτω από την επιφάνεια του εδάφους, κοντά στην επιφάνεια του εδάφους ή πάνω από αυτήν. Έτσι πειραματίστηκα με διάφορα βάθη τοποθέτησης.
Τοποθέτησα κάποιους σωλήνες ώστε η επάνω τρύπα να είναι περίπου 2-3 εκατοστά κάτω από την επιφάνεια του εδάφους. Άλλους τους τοποθέτησα ώστε η επάνω τρύπα να είναι κοντά στην επιφάνεια του εδάφους.
Φωτογραφία 6: Τοποθετώ το σωλήνα βαθειάς άρδευσης μέσα στο χώμα
Το χώμα ήταν λίγο υγρό από τις βροχές των προηγούμενων ημερών και έτσι το άνοιγμα των τρυπών ήταν σχετικά εύκολο και γρήγορο.
Ολοκλήρωσα γρήγορα την τοποθέτηση των σωλήνων μέσα στο χώμα.
Φωτογραφία 7: Μερική άποψη των τοποθετημένων σωλήνων βαθείας άρδευσης
Φύτευση των σπορόφυτων
Στη συνέχεια, φύτευσα τα σπορόφυτα κοντά στους σωλήνες άρδευσης.
Άνοιξα με το φτυαράκι ένα λάκκο ευθυγραμισμένο με τις τρύπες τους σωλήνα. Η περίμετρος του λάκου απείχε περίπου 3- 4 εκατοστά από το σωλήνα. Κατά το άνοιγμα αποκαλύφθηκε η πλευρά του σωλήνα με τις τρύπες, αυτό όμως δεν είναι πρόβλημα γιατί ο χώρος θα γεμίσει ξανά με χώμα μετά τη φύτευση του φυτού.
Μέχρι τώρα, δεν ήμουν σίγουρος αν το βάθος των 15 εκατοστών ήταν το σωστό. Ευτυχώς όμως αποδείχθηκε το ιδανικό! Ήταν το ιδανικό βάθος για να τοποθετηθούν τα σπορόφυτα. Η βάση του σωλήνα, βρισκόταν στο ίδιο βάθος με τη μπάλα χώματος που είχε τη ρίζα του σπορόφυτου. Οι από πάνω τρύπες βρίσκονταν πάνω από τις ρίζες του φυτού.
Το νερό που θα έβγαινε από τη βάση του σωλήνα θα πότιζε σωστά τις ρίζες και καθώς θα βρισκνονταν κάτω από τις ρίζες του νεαρού φυτού, θα τις έκανε να μεγαλώσουν προς τα κάτω για να έχουν πρόσβαση στη “δεξαμενή” νερού. Οι επάνω τρύπες θα έδιναν νερό ώστε να αναπτυχθούν πλευρικά οι ρίζες του φυτού. Θεωρητικά τουλάχιστον όλα φαίνονται καλά. Μένει να αποδειχθεί και στην πράξη τους επόμενους μήνες καθώς τα φυτά θα μεγαλώνουν.
Φωτογραφία 8: Φυτεύω το σπορόφυτο κοντά στη σωλήνα βαθειάς άρδευσης και μπροστά στην πλευρά που είναι οι τρύπες
Φωτογραφία 9: Τα σπορόφυτα φυτεμένα δίπλα στους σωλήνες
Το πρώτο πότισμα. Η ώρα της αλήθειας
Και ήρθε η ώρα της δοκιμής. Η ώρα για το πρώτο πότισμα.
Έριξα νερό μέσα στους σωλήνες γεμίζοντάς τους σχεδόν μέχρι την κορυφή.
Ο σωλήνας άδειασε γρήγορα, καθώς το νερό πήγαινε μέσα στο χώμα.
Ξαναγέμισα το σωλήνα.
Ο σωλήνας άδειασε και πάλι γρήγορα. Πιο αργά όμως σε σχέση με την πρώτη φορά.
Τρίτο γέμισμα του σωλήνα κι αυτή τη φορά, το νερό άδειαζε αργά καθώς το χώμα είχε πληρωθεί με νερό. Μάλιστα στο κάτω μέρος, λίμνασε για λίγη ώρα όπως δείχνει η επόμενη φωτογραφία.
Φωτογραφία 10: Μετά από τρία ποτίσματα το υπέδαφος έχει πληρωθεί από νερό και ο σωλήνας δεν αδειάζει γρήγορα. Η επιφάνεια όμως του χώματος είναι στεγνή
Το σημαντικό όμως, όπως βλέπετε στη φωτογραφία, είναι ότι το επάνω μέρος του εδάφους είναι στεγνό! Όλο το νερό πήγε κατευθείαν στις ρίζες!
Επόμενα βήματα
Στη συνέχεια θα πρέπει να κάνω δύο προσθήκες στο σύστημα.
α) Να προσθέσω μία τάπα στο επάνω μέρος ώστε να μην υπάρχει εξάτμιση του νερού που βρίσκεται μέσα στο σωλήνα και να μπαίνουν έντομα ή σαύρες μέσα σε αυτόν.
β) Να προσθέσω το σύστημα αυτόματου ποτίσματος ώστε οι σταλάκτες να μπαίνουν μέσα στους σωλήνες.
Επίλογος
Το άρθρο περιγράφει ένα πείραμα. Σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί υπόδειξη για εφαρμογή και στον δικό σας κήπο, ούτε μπορεί να εγγυηθεί το αποτέλεσμα του ποτίσματος με αυτό τον τρόπο.
Τους επόμενους μήνες θα παρακολουθούμε την εξέλιξη των φυτών και την αποτελεσματικότητα της άρδευσης με αυτό τον τρόπο.
