Ξερολιθικές κατασκευές

Τοίχοι από Ξερολιθιά



Ένα στοιχείο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς
Ακόμα και σήμερα οι ξερολιθικοί τοίχοι αποτελούν χαρακτηριστικό στοιχείο σε πολλά ελληνικά τοπία
με έμφαση τις Κυκλάδες. Οι τοίχοι αυτοί, που προστατεύουν το έδαφος κι αποτελούν συγχρόνως
καταφύγιο για μεγάλο αριθμό φυτών και ζωών, συχνά απειλούνται από εξαφάνιση. Εκατοντάδες
χιλιόμετρα τοίχων ξερολιθιάς βρίσκονται σήμερα σε κακή κατάσταση απ' άκρη σ' άκρη της Ελλάδας.
Χωρίς συντήρηση το μέλλον αυτών των τοίχων οδηγεί σε μια αργή αλλά αναπόφευκτη κατάρρευση.
Μέχρι τα τέλη του '50 η συντήρηση των ξερολιθικών τοίχων αποτελούσε εργασία ρουτίνας. Οι
αγρότες χρησιμοποιούσαν τους κενούς από αγροτικές εργασίες μήνες για να συντηρήσουν και να
επισκευάσουν αυτά τα έργα που αποτελούσαν τα όρια των αγρών τους και προστάτευαν την
καλλιεργήσιμη γη των κεκλιμένων εδαφών, από τη διάβρωση. Έκτοτε η ταχεία αύξηση της
εκμηχάνισης στις καλλιέργειες και η μείωση των εργατικών χεριών προς όφελος του δευτερογενούς
και του τριτογενούς τομέα, εξαφάνισαν σχεδόν αυτή την ανθρώπινη δραστηριότητα που υπήρχε από
πολλές εκατονταετίες. Οι περισσότεροι αγρότες δεν μπορούν πλέον να συντηρήσουν μόνοι τους τις
ξερολιθιές των αγρών τους λόγω έλλειψης χρόνου και προσωπικού, καθώς και λόγω έλλειψης
οικονομικών μέσων. Στην περίπτωση μάλιστα των περιφράξεων, οι σύγχρονοι τρόποι περίφραξης είναι
πιο φθηνοί και γίνονται πολύ πιο γρήγορα από τις ξερολιθιές. Η εγκατάλειψη της δραστηριότητας
αυτής των αγροτών, φαινόμενο που συναντάμε σ' όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες και κυρίως στη
Μεσόγειο, οδηγεί όχι μόνο στην εξαφάνιση ενός σημαντικού μέρους της πολιτιστικής μας
κληρονομιάς και των μυστικών της τέχνης αυτής, αλλά και στην αλλοίωση του τοπίου και σε μία σειρά
φυσικών απωλειών όπως είναι η διάβρωση του εδάφους και η εξαφάνιση ενός βιότοπου μεγάλης
αξίας.






ΞΕΡΟΛΙΘΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΡΩΣΕΙΣ





Οι ξερολιθικές επιστρώσεις είναι μία μεγάλη κατηγορία ξερολιθικών κατα- σκευών με κοινό γνώρισμα την κάλυψη μιας, λίγο πολύ, οριζόντιας επιφά- νειας με λίθους ή λιθόπλακες.

Η εν ξηρώ δόμηση όπως είναι προφανές, δεν επιτρέπει επιστρώσεις καθ’ύ- ψος (επενδύσεις). Όλες οι μορφές ξερολιθικών επιστρώσεων αντιπαρέρ- χονται την έλλειψη συνδετικών υλικών στην δόμηση με άλλους απλούς μη- χανικούς τρόπους όπως το βάρος του υλικού, την εσφήνωσή του (πάκτωση) σε μαλακότερα υποστρώματα όμοιας σκληρότητας υλικών, την περίσφιξή του από περιβάλλοντες τοίχους ή άλλες κτιστές κατασκευές ή ενισχυμένες ζώνες, ακόμη και φυσικά εμπόδια

Είδη των ξερολιθικών επιστρώσεων
Στην υποκατηγορία των ξερολιθικών αυτών κατασκευών που συναποτελούν τις επιστρώσεις διακρίνουμε είδη (κατηγορίες) με βάση τόσο τη λειτουργία τους, τη μορφή του υλικού, όσο και τον τρόπο κατασκευής τους.

Τα είδη αυτά είναι:
Α. Οι ξερολιθικές λιθεπιστρώσεις (δρόμων, αυλών,πλατειών κ.λ.π. και πε-
ριλαμβάνουν:
- Τα λιθόστρωτα (καλντερίμια)
- Τα πλακόστρωτα
- Χαλικόστρωτα
- Βοτσαλωτά
Β. Οι επικαλύψεις στεγών με φυσική πλάκα

Aν ενδιαφερεται κάποιος για την κατασκευή ξερολιθιάς, θα χρειαστεί :



Γενικές οδηγίες
1. Ασφάλεια
* Μην ανασηκώνετε μόνος τις μεγάλες πέτρες.
* Μην πλακώνετε τα δάχτυλά σας με τις πέτρες που τοποθετείτε.
* Όταν διαμορφώνετε μια πέτρα καλό είναι να φοράτε γυαλιά ασφαλείας. Σ' αυτή την περίπτωση
ελέγχετε πάντοτε ώστε να μην βρίσκεται κοντά σας άλλο άτομο.
* Φοράτε παπούτσια ενισχυμένα στο μπροστινό μέρος ώστε να προστατεύεστε όταν πέσει πάνω στο
πόδι μια πέτρα.
* Χρησιμοποιείτε καλά γάντια. Γάντια κηπουρού ή λαστιχένια σε περίπτωση βροχερού καιρού.
2. Κατάλογος εργαλείων για δύο άτομα
* φτυάρι
* αξίνα
* τσουγκράνα
* λοστοί
* πλαστικοί ή μεταλλικοί κουβάδες για τις μικρές πέτρες
* καροτσάκι
* σφυριά 1 ή 1,2 κιλών με επιπλέον ξύλινες λαβές
* βαρυά
* μπότες ή παπούτσια ενισχυμένα στα δάχτυλα
* γυαλιά ασφαλείας
* γάντια
* μέτρο
* κορδέλα 2,5 μέτρων
* αλφαδολάστιχο
* νήμα 25 μέτρων
* ξύλινο πλαίσιο (6 - 8 μέτρα καδρόνια κεραμιδιών και μερικά καρφιά)
* 10 μπετοσίδερα 1,5 μέτρα μήκους και 1,5 εκατοστά διαμέτρου
* κιβώτιο πρώτων βοηθειών

υπάρχει ένα πολύτιμο τεχνικό τεχνικό εγχειρίδιο



αντίστοιχο εγχειρίδιο υπάρχει και για τις λιθοστρώσεις